Weidevogels, 1990-2012
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
De indicator "Weidevogels" wordt niet meer geactualiseerd. De informatie is (grotendeels) opgenomen in de indicator "Trend van boerenlandvogels". Indexcijfers van kuifeend, de enige soort die wel deel uitmaakte van de indicator "Weidevogels", maar niet is opgenomen in de indicator "Trend van boerenlandvogels", kunnen gevonden worden onder de indicator "Trend van broedvogels".
Veel weidevogels zijn de laatste tijd aanzienlijk achteruitgegaan, voornamelijk door intensivering van de landbouw.
Weidevogels achteruit
De landelijke populaties van grutto, scholekster en kievit liggen in 2011 grofweg 40 tot 60 procent onder het niveau van 1990. Volgens een recente schatting van Sovon is de grutto in Nederland gedaald van circa 100.000 broedparen midden jaren tachtig naar een kleine 60.000 in 2004.
Ook zangvogels die op landbouwpercelen broeden, zijn sinds 1990 achteruit gegaan. Van het aantal veldleeuweriken is nog maar 40% over van de aantallen aan het begin van de jaren negentig.
Bij de eenden is er een toename te zien bij de kuifeend en een afname bij de slobeend.
De laatste 10 jaar is het beeld nogal wisselend, sommige soorten nemen toe, zoals tureluur, gele kwikstaart en kuifeend, andere nemen nog steeds af, zoals kievit en scholekster.
Regionale verschillen
De ontwikkeling van de weidevogelaantallen vertoont duidelijke verschillen tussen de verschillende regio's in het land. In het westen en zuidwesten bleven de aantallen van de steltlopers in de jaren negentig stabiel of gingen zelfs vooruit, terwijl in het noorden en oosten de meeste soorten een afname lieten zien. Maar na de eeuwwisseling loopt de weidevogelstand ook in het westen en zuidwesten sterk terug, vooral in de laagveengebieden in Noord- en Zuid-Holland. De aantallen van de veldleeuwerik, graspieper en gele kwikstaart zijn hier sinds 2000 zelfs meer dan gehalveerd.
Weidevogelbescherming
Veel weidevogels zijn al vóór 1990 achteruitgegaan, voornamelijk als gevolg van de intensivering van de landbouw. Vooral in de jaren negentig zijn daarom uitgebreide maatregelen getroffen ter bescherming van weidevogels, zoals nestbescherming, aanpassingen in het maaibeheer en het instellen van reservaten. Desondanks is de achteruitgang van weidevogels niet gestopt.
Grutto, tureluur, veldleeuwerik, graspieper en gele kwikstaart staan op de Rode Lijst van vogels. De afname van de grutto met ongeveer 40 procent is van internationaal belang, omdat Nederland ongeveer de helft van de Europese broedpopulatie herbergt.
Bronnen
- Beintema, A., O. Moedt en D. Ellinger (1995). Ecologische Atlas van de Nederlandse Weidevogels. Schuyt & Co., Haarlem.
- Teunissen, W. en L. Soldaat (2005). Indexen en trends van een aantal weidevogelsoorten uit het Weidevogelmeetnet. Periode 1990-2004. SOVON-informatie 2005/13. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.
- Boele, A., J. van Bruggen, A.J. van Dijk, F. Hustings, J. W. Vergeer. L. Ballering en C.L. Plate (2013). Broedvogels in Nederland in 2011. Sovon-rapport 2013/01. Sovon Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Weidevogels
- Omschrijving
- Populatieontwikkeling van weidevogels
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De indexcijfers zijn afkomstig uit het nationale weidevogelmeetnet van het Netwerk Ecologische Monitoring. In ruim duizend proefvlakken is jaarlijks het aantal broedparen van weidevogels geteld. Meer dan de helft van deze proefvlakken is afkomstig uit provinciale meetnetten; de rest wordt geteld door vrijwilligers in het landelijke broedvogelmeetnet. Bij het berekenen van landelijke indexcijfers is gecorrigeerd voor de voorkeur die sommige tellers hebben voor de betere weidevogelgebieden.
Door het uitbreken van Mond- en Klauwzeer in 2001 zijn in dat jaar te weinig weidevogelgegevens verzameld om betrouwbare indexcijfers te kunnen berekenen. In de figuren is daarom voor 2001 de gemiddelde waarde van 2000 en 2002 weergegeven.
De afname van de oppervlakte grasland sinds 1990 is overigens niet in de trends verdisconteerd.De graadmeter weidevogels is samengesteld uit de indexen van 9 soorten weidevogels. - Basistabel
- De index van de betrokken soorten met hun trend staan op het tabblad afzonderlijke soorten onder Download figuurdata.
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Beintema, A., O. Moedt en D. Ellinger (1995). Ecologische Atlas van de Nederlandse Weidevogels. Schuyt & Co. Haarlem.Teunissen, W. en L. Soldaat (2005). Indexen en trends van een aantal weidevogelsoorten uit het Weidevogelmeentet. Periode 1990-2004. SOVON-informatie 2005/13. SOVON Vogelonderzoek Nederland, Beek-Ubbergen.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Weidevogels, 1990-2012 (indicator 1183, versie 14, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.