Fysieke leefomgevingskwaliteit in vijf stedelijke gebieden, 2011

Fysieke leefomgevingskwaliteit

Agglomeratiekracht is belangrijk voor de internationale concurrentiekracht. Nederlandse regio's missen die kracht. Het is de vraag of de Nederlandse regio's met hun specifieke stedelijke structuur een op 'massa en dichtheid' gestoelde competitie wel kunnen winnen. De Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR) noemt, naast connectiviteit, dan ook niet voor niets het belang van een goede kwaliteit van de leefomgeving (Weterings et al. 2011). Er zijn echter relatief weinig data beschikbaar om de Nederlandse regio's internationaal te vergelijken op een goede quality of living. Ook bestaat er nog geen goed zicht op het relatieve belang van alle factoren.

Daarom worden hier vooralsnog binnen Nederland en zonder internationale vergelijking, een beperkte aantal belangrijke factoren ongewogen gepresenteerd. Uit verschillende bronnen blijkt dat levendigheid, voorzieningen en veiligheid van belang zijn. Hiervoor zijn beschikbare gegevens gezocht. Verder is de aanwezigheid van woningen in de hogere prijsklasse gekozen als benadering voor de aanwezigheid van excellente woonmilieus. Het PBL gaat de komende tijd nader onderzoek doen naar de relatie tussen concurrentiekracht en de kwaliteit van de leefomgeving. Daarbij zal nader worden onderzocht welke factoren van belang zijn voor het fysieke vestigingsklimaat, op welk schaalniveau zij van belang zijn, en welk onderling gewicht ze hebben.

Vijf stedelijke regio's hebben een eigen leefomgevingskwaliteit-profiel

De grafiek toont voor vijf stedelijke regio's met een concentratie van topsectoren, de relatieve score voor deze factoren ten opzichte van het Nederlandse gemiddelde. Elke regio heeft een eigen profiel. De kaart toont dat in het midden van het land relatief veel woningen in de hogere prijsklasse voorkomen. In absolute zin komen ook in de stedelijke regio's van de Randstad veel dure woningen voor.
De Noordvleugel van de Randstad (Coropregio's Groot-Amsterdam en Utrecht) scoort goed op een aantal plusvoorzieningen zoals de aanwezigheid van restaurants en podiumkunsten. Dit gebied scoort echter minder op de veiligheid en de fietsmogelijkheden en op de hoeveelheid groen en water in de woonomgeving.
In Amsterdam en Utrecht zijn, ten opzichte van de andere stedelijke regio's, ook relatief veel woningen in de hogere prijsklasse aanwezig en is de keuzemogelijkheid voor voortgezet en hoger onderwijs groot.
Ook in de Zuidvleugel (Coropregio's Agglomeratie 's-Gravenhage en Groot-Rijnmond) zijn restaurants, podiumkunsten en onderwijsmogelijkheden bovengemiddeld aanwezig, hoewel iets minder dan in de Noordvleugel. Woningen in de duurdere prijsklasse zijn daar relatief in mindere mate aanwezig, maar het absolute aantal is hoog. De fietsmogelijkheden en veiligheid scoren er lager dan het landelijk gemiddelde. De regio Zuidoost-Noord-Brabant (Coropregio Eindhoven) scoort het beste op het gebied van veiligheid en fietsmogelijkheden en op de aanwezigheid van groen en water in de woonomgeving. Voorzieningen als podiumkunsten en restaurants scoren echter lager, ongeveer rond het Nederlandse gemiddelde.
Wat betreft veiligheid kan worden opgemerkt dat de Coropregio's uit de Randstad ten opzichte van andere Nederlandse regio's slechter scoren dan het gemiddelde. Ten opzichte van de andere vergelijkbare Europese regio's echter scoren zij ruimschoots beter dan het Europese gemiddelde (European Commission 2010).

Beleidsdoelstellingen Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

Deze indicator verwijst naar de volgende doelen en nationale belangen:

• Het vergroten van de concurrentiekracht van Nederland door het versterken van de ruimtelijk-economische structuur van Nederland (concurrerend)
• Nationaal Belang 1: Een excellente ruimtelijk-economische structuur van Nederland door een aantrekkelijk vestigingsklimaat in en goede internationaal bereikbaarheid van de stedelijke regio's met een concentratie van topsectoren