CLO | 

Compendium voor de Leefomgeving
Toon filters
Filter op periode

Natuurkwaliteit Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren 2000 - 2007

U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.

De natuurkwaliteit in de zoute wateren bedraagt de helft van de natuurlijke situatie

Natuurkwaliteit ongeveer de helft van die in de natuurlijke situatie

De natuurkwaliteit, die een maat is voor de biodiversiteit, is in de Nederlandse zoute wateren nog ongeveer de helft van die in een meer natuurlijke situatie. Dit geeft aan dat de biodiversiteit van de mariene wateren nog wel degelijk aanwezig is, maar dat er belangrijke onderdelen van de ecosystemen ontbreken.

De natuurkwaliteit van een ecosysteem wordt afgemeten aan de hand van de kwaliteit van het voorkomen van soorten in de volgende groepen:

  • Algen (fytoplankton)
  • Hogere planten
  • Bodemdieren (macrofauna)
  • Vissen
  • Vogels
  • Zoogdieren


In de Noordzee treedt overbevissing op waarbij veel gebruik wordt gemaakt van vistuigen die over de bodem getrokken worden. Dit is te zien aan de lage scores voor bodemdieren, vissen en zoogdieren in de Noordzee. De vogels in de Noordzee doen het goed (ook door de vele bijvangst dat als voedsel dient). In de Waddenzee zijn de concentraties aan voedingsstoffen (nutriënten) voor de algen te hoog. Zeegras (een hogere plant) is mede hierdoor afwezig in de Waddenzee. In de Delta-wateren scoren de bruinvis en de gewone zeehond laag. Verschillende soortgroepen hebben in de Delta te maken met de effecten van het afnemen of verdwijnen van de natuurlijke dynamiek en de getijdewerking.

Beleidsdoelstellingen voor biodiversiteit

Internationaal heeft Nederland afgesproken te voldoen aan de doelstelling van de Conventie over Biologische Diversiteit (CBD): de versnelde afname van de biodiversiteit moet omgebogen worden. Dit moet in 2010 gehaald zijn. Binnen de Europese Unie is het doel dat in 2010 de biodiversiteit niet meer afneemt (SEBI2010). Met de beschikbare gegevens van de Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren kan geen conclusie worden getrokken over een verandering in de trend van de biodiversiteit. Wel stijgt de laatste jaren het aantal soorten vissen in de Noordzee (met name kleine, zuidelijke soorten). Dit is echter vooral een effect van het wegvissen van grote predatoren door de visserij en van de hogere zeewatertemperaturen als gevolg van klimaatverandering.

Bronnen

  • Wortelboer, F.G. (2009, in prep). Natuurkwaliteit en biodiversiteit van de zoute wateren. Achtergronddocument bij de Natuurbalans 2008. Rapport 500402016. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
  • Natuurbalans 2008
  • Van Leeuwen, S.J., Bogaardt, M.-J. en Wortelboer, F.G. (2008) Noordzee en Waddenzee: natuur en beleid. Achtergronddocument bij de Natuurbalans 2008. Rapport 500402013. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven.
  • Meesters, H.W.G., A.G. Brinkman, W.E. van Duin, H.J. Lindeboom & S. van Breukelen (2009) Graadmeterstelsel Biodiversiteit zoute wateren. 1. Beleidskaders en indicatoren. Wageningen IMARES, Texel. WOT-rapport 92. WOT Natuur en Milieu, Wageningen. (pdf)
  • Meesters, H.W.G., R. ter Hofstede, C.M. Deerenberg, J.A.M. Craeijmeersch, I.G. de Mesel, S.M.J.M. Brasseur, P.J.H. Reijnders & R. Witbaard (2008) Indicator system for biodiversity in Dutch marine waters; II. Ecoprofiles of indicator species for Wadden Sea, North Sea and Delta Area. Wageningen IMARES, Texel. WOT-rapport 82. WOT Natuur en Milieu, Wageningen. (pdf)
  • Meesters H.W.G., R. ter Hofstede, I. De Mesel, J.A. Craeymeersch, C. Deerenberg, P.J.H. Reijnders, S.M.J.M. Brasseur & F. Fey (2009) De toestand van de zoute natuur in Nederland. Vissen, benthos en zeezoogdieren. Wageningen IMARES, Texel. WOT-rapport 97. WOT Natuur en Milieu, Wageningen. (pdf)
  • Aarts, B.G.W., L. van den Bremer, E.A.J. van Winden en T.K.G. Zoeterboer (2008) Trendinformatie en referentiewaarden voor Nederlandse kustvogels. SOVON Vogelonderzoek, Beek-Ubbergen. WOT-rapport 79. WOT Natuur en Milieu, Wageningen. (pdf)

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Natuurkwaliteit van Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren
Omschrijving
De biodiversiteit in de Nederlandse zoute wateren is samengevat in de graadmeter Natuurkwaliteit. Hierin zijn een groot aantal kenmerken van de ecosystemen, zoals soorten en habitats, samengenomen om vast te stellen hoe het gaat met de mariene natuur in Nederland.
Verantwoordelijk instituut
PBL
Berekeningswijze
Een groot aantal indicatoren voor de biodiversiteit van de Nederlandse mariene ecosystemen zijn gecombineerd tot een overkoepelende graadmeter voor de natuurkwaliteit. De gegevens bestaan uit oppervlakten aan kenmerkende habitats (zoals velden zeegras en kwelders en schorren), concentraties van eencellige algen (fytoplankton) en aantallen kenmerkende dieren zoals kokkels, nonnetjes, kabeljauw, noordse stormvogel en bruinvis. Van elk van deze indicatoren is geschat in welke mate deze voorkwamen in een situatie zonder (of met slechts geringe) menselijke beïnvloeding: de zogenaamde natuurlijke referentie. Getallen voor de huidige situatie (2000-2007) zijn verzameld en opgeslagen in een database. Deze getallen zijn gebruikt om de natuurkwaliteit te berekenen: de verhouding tussen de huidige aantallen en de aantallen van de natuurlijke referentie. De indicatoren zijn gemiddeld voor de soortgroepen fytoplankton, planten, bodemdieren, vissen, vogels en zoogdieren. De natuurkwaliteit van het ecosysteem is het gemiddelde van de natuurkwaliteit van de soortgroepen.
Basistabel
Database in beheer bij het PBL
Geografische verdeling
Nederland
Verschijningsfrequentie
5 jaar
Achtergrondliteratuur
Zie referenties
Betrouwbaarheidscodering
-

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
02
Natuurkwaliteit Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren, 2000 - 2007
Bekijk meer Bekijk minder
versie‎
01
Natuurkwaliteit Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren 2000 - 2007

Referentie van deze webpagina

CLO (2010). Natuurkwaliteit Noordzee, Waddenzee en Delta-wateren 2000 - 2007 (indicator 1454, versie 01, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.

Gerelateerde onderwerpen