Weekdieren van de Habitatrichtlijn, 2004-2011
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De zeggekorfslak vertoont in het al bekende areaal een achteruitgang, maar er zijn bij de inventarisaties in 2004 en volgende jaren ook veel nieuwe vindplaatsen ontdekt. Omdat de nauwe korfslak op veel plaatsen niet meer is teruggevonden, is het waarschijnlijk dat ook bij deze soort een achteruitgang heeft plaats gevonden.
Verspreiding zeggekorfslak
Tot 1998 was de soort niet van buiten het Geleenbeekdal bekend. Maar na 1998 is de zeggekorfslak door de toegenomen belangstelling en gerichte zoekacties gevonden in het Swalmdal (Limburg), het Roerdal (Limburg), nabij het Leekstermeer (Groningen en Drenthe) en in Zuid-Holland (nabij Alblasserwaard en Moerkapelle). Het is zeer waarschijnlijk dat de zeggekorfslak al sinds lange tijd op deze locaties voorkomt en nooit eerder is ontdekt.
Ontwikkeling zeggekorfslak
In ons land is de zeggekorfslak pas in 1943 voor het eerst aangetroffen in het Geleenbeekdal. In de periode van 1943 tot 1998 is de soort in dit gebied in totaal tien km-hokken aangetroffen. In de periode 2004 tot 2006 is de zeggekorfslak in drie van deze tien km-hokken teruggevonden. Het voorkomen van deze soort in de km-hokken in het Geleenbeekdal is waarschijnlijk met circa 70% verminderd.
De oorzaken van de achteruitgang van de Zeggekorfslak in het Geleenbeekdal zijn waarschijnlijk vooral het gevolg van bebouwing, kanaliseren en verlegging van de Geleenbeek, ontwatering van moerassen en moerasbossen, cultiveren van moerasbossen naar landbouwgebieden, aanleg van industriegebieden en wegen, herinrichting voor recreatie, storten van mijnsteen en kolenslib en sterke verbossing.
Verspreiding nauwe korfslak
De nauwe korfslak komt in Nederland vooral voor in de kalkrijke duinen ten zuiden van Bergen. Daarbuiten is de soort recent alleen bekend van enkele plaatsen in Zuid-Limburg. Nederland ligt in het noordwesten van het verspreidingsgebied.
Op de meeste plaatsen komt de soort in lage dichtheid voor. Het voorkomen van de soort buiten deze twee gebieden, op Terschelling, in Denekamp en de Millingerwaard, kon in 2005 niet meer aangetoond worden.
Ontwikkeling nauwe korfslak
De soort is in het grootste deel van haar areaal sterk achteruitgegaan. De voornaamste oorzaak is verlies aan habitat als gevolg van biotoopverlies, ontwatering, verruiging en verbossing. Het aantal vindplaatsen in Nederland is verhoudingsgewijs groot in vergelijking met de omringende landen. Ook in Nederland is het aantal vindplaatsen afgenomen. In een groot aantal km-hokken waar de soort voor 2000 is aangetroffen, kon de soort, ondanks intensief zoeken, niet meer teruggevonden worden.
Verspreiding platte schijfhoren
De platte schijfhoren is vroeger vrij algemeen is geweest in grote delen van laag Nederland. In verhouding tot omringende landen is de soort in Nederland relatief algemeen. De soort komt nog steeds redelijk verspreid voor in de veenweidegebieden van West-Nederland en in mindere mate in Noord-Nederland.
De platte schijfhoren komt nog steeds voor in de volgende Natura2000-gebieden: De Wieden, Oostelijke Vechtplassen, Nieuwkoopse Plassen & De Haeck en het Naardermeer. De platte schijfhoren leeft echter voor een belangrijk deel in veenweidegebieden die buiten Natura2000-gebieden liggen.
Ontwikkeling platte schijfhoren
Hoewel de soort nog vrij algemeen is, is er de afgelopen 100 jaar wel sprake van een duidelijke afname van het areaal. In de loop van de vorige eeuw is veel geschikt biotoop verloren gegaan door demping van sloten en moerasgebieden, ruilverkaveling, verstedelijking en waterverontreiniging.
De soort staat in Nederland op de Rode Lijst met de categorie kwetsbaar (KW).
Overige soorten
De Bataafse stroommossel komt voor op bijlage II en IV van de habitatrichtlijn, maar is sinds 1968 niet meer in Nederland waargenomen. De wijngaardslak komt voor op bijlage V van de habitatrichtlijn.
Bronnen
- CBS (2012). Meetprogramma's voor flora en fauna. Kwaliteitsrapportage NEM over 2011. Centraal Bureau voor de Statistiek, 's-Gravenhage. 173 p.
- Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en I. van Lente (2009). Inhaalslag Verspreidingsonderzoek; Mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2008. Nauwe korfslak Vertigo angustior. Stichting ANEMOON rap.nr: 2009-12.
- Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en R.H. de Bruyne (2009). Inhaalslag Verspreidingsonderzoek; Mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2008. Zeggekorfslak Vertigo moulinsiana. Stichting ANEMOON rap.nr: 2009-11.
- Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en I. van Lente (2011). Verspreidingsonderzoek mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2010. Platte schijfhoren Anisus vorticulus. Stichting Anemoon, Bennebroek. 35 p.
- Bruyne, R.H. de (2002). De nauwe korfslak Vertigo angustior in Nederland (mollusca: Gastropoda). Nederlandse Faunistische Mededelingen 16: 11-20.
- Gmelig Meyling, A., S. Keulen, R. de Bruyne en A. Boesveld (2006). De zeggekorfslak: bedreigd, maar wijder verspreid dan gedacht. De Levende Natuur jrg 107: 247-251.
- Janssen, J.A.M. en J.H.J. Schaminée (2008). Europese natuur in Nederland. Soorten van de habitatrichtlijn. KNNV Uitgeverij, Utrecht. 184 p.
- Kalkman, V.J. red. (2008). De soorten van het leefgebiedenbeleid. Rapport EIS2008-04. EIS Nederland, Leiden. 232 p.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Weekdieren van de Habitatrichtlijn, 2004-2011
- Omschrijving
- Verspreiding van weekdieren van de Habitatrichtlijn
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De gegevens en de verspreidingskaartjes van beide soorten zijn ontleend aan de rapporten over de inhaalslag verspreidingsonderzoek. De achteruitgang van de nauwe korfslak is gebaseerd op het feit dat van 79 km-hokken waarin de soort in de periode 1925-1999 is gevonden, deze in 2004 en 2005 in 37 km-hokken ondanks intensief zoeken niet teruggevonden kon worden (Gmelig Meyling et al., 2006).
- Basistabel
- Geen
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Geen
- Verschijningsfrequentie
- Onregelmatig
- Achtergrondliteratuur
- Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en I. van Lente (2009). Inhaalslag Verspreidingsonderzoek; Mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2008. Nauwe korfslak Vertigo angustior. Stichting ANEMOON rap.nr: 2009-12.
Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en R.H. de Bruyne (2009). Inhaalslag Verspreidingsonderzoek; Mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2008. Zeggekorfslak Vertigo moulinsiana. Stichting ANEMOON rap.nr: 2009-11. Boesveld, A., A.W. Gmelig Meyling en I. van Lente (2011). Verspreidingsonderzoek mollusken van de Europese Habitatrichtlijn. Resultaten van het inventarisatiejaar 2010. Platte schijfhoren Anisus vorticulus. Stichting Anemoon, Bennebroek. 35 p. - Opmerking
- Toelichting legenda kaart: Waargenomen sinds 2007 = er is ten minste één individu van de soort in de periode 2007 t/m 2011 in het 10x10 km-hok waargenomen; Nulwaarneming sinds 2007 = in de periode 2007 t/m 2011 is ondanks voldoende onderzoek in het potentieel leefgebied geen enkel exemplaar van de soort waargenomen; Actueel + potentieel leefgebied: alle 10x10 km-hokken waar de soort voortkomt of voorkwam en alle 10x10 km-hokken waar de soort op grond van het geschikte biotoop voor zou kunnen komen.
- Betrouwbaarheidscodering
- D. Schatting, gebaseerd op een aantal metingen, expert judgement, een aantal relevante feiten of gepubliceerde bronnen terzake.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2012). Weekdieren van de Habitatrichtlijn, 2004-2011 (indicator 1415, versie 02, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
