Realisatie nieuwe EHS - agrarisch natuurbeheer 1990 - 2009
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
Het aantal afgesloten regelingen voor agrarisch natuurbeheer daalt licht. Momenteel valt 45% van het beoogde oppervlak onder agrarisch natuurbeheer.
Areaal agrarisch natuurbeheer
Per 31 december 2009 is op 53.759 hectare een beheerregeling agrarisch natuurbeheer afgesloten. In tegenstelling tot eerdere rapportages wordt nu de oppervlakte landbouw met natuurlijke handicaps (LNH) niet gerekend tot agrarisch natuurbeheer (7.500 ha). Dit is conform de rapportages van LNV. LNH zijn landbouwgronden met moeilijke landbouwkundige omstandigheden, zoals de veenweide gebieden met een hoge grondwaterstand en het heuvelland met steile hellingen.
De realisatie van de EHS via agrarisch natuurbeheer vordert onvoldoende om de doelstelling voor 2018 te behalen. Oorspronkelijk was daarvoor een jaarlijkse toename van het areaal nodig van bijna 3.000 hectare. In dat geval zouden nu op 91.000 ha beheerregelingen moeten zijn getroffen in plaats van de gerealiseerde 53.759 ha.
Taakstelling areaal agrarisch natuurbeheer
In 2018 dient 117.106 ha onder agrarisch natuurbeheer te vallen, waarvan 97.106 ha binnen de EHS en 20.000 daarbuiten. Met ingang van 2007 voeren de provincies de regie bij de realisatie van agrarisch natuurbeheer. In het kader van het ILG (Investeringsbudget Landelijk Gebied) hebben LNV en de provincies een taakstelling voor de periode 2007 - 2013 afgesproken. In het project "Nulmeting op Kaart" is de op 1 januari 2007 overgebleven restanttaakstelling opnieuw door de provincies en LNV vastgesteld (LNV 2009).
Beleidsdoel EHS
De Ecologische Hoofdstructuur (EHS) dient in 2018 volledig gerealiseerd te zijn. Een deel hiervan wordt gerealiseerd door middel van agrarisch natuurbeheer. Via beheerregelingen tussen overheid en boeren wordt beoogd om de natuurwaarden in deze gebieden te behouden, te herstellen en te vergroten. De gronden onder agrarisch natuurbeheer vallen nu onder de provinciale beheerssubsidieregelingen (pSAN).
De gronden onder agrarisch natuurbeheer liggen grotendeels in de EHS en behouden de hoofdfunctie landbouw. Ingrijpende aanpassingen van het terrein, zoals regelmatig plaatsvindt bij het scheppen van nieuwe natuur, zijn doorgaans niet aan de orde. Uitzondering daarop is bijvoorbeeld het scheppen van drassige situaties voor weidevogels.
Bronnen
- CRM (1975) Relatienota
- DLG (diverse jaren). Structuurschema Groene Ruimte. Voortgangsrapportage 2000/2001/2002. RBON data (diverse jaren) Dienst Landelijk Gebied. Utrecht.
- DR (2007) Programma beheer; SAN beschikt en lopend 2006. Beschikkingsdatum tot en met 31 december 2006, Roermond.
- DR (2009) Jaarrapportage 2008 Programma Beheer PSN en PSAN
- DR (2010) Jaarrapportage 2009 Programma Beheer PSN en PSAN
- LNV (2004). Agenda voor een Vitaal Platteland en het Meerjarenprogramma Vitaal Platteland . Den Haag.
- LNV (2006) Agenda voor een Vitaal Platteland Meerjarenprogramma 2007 - 2013. Den Haag
- LNV (2006). Voortgang realisatie operationele doelen LNV per 31 december 2005. 4 mei 2006
- LNV (2006). Rijksbegroting Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit 2006. SDU Den Haag.
- LNV (2006). Jaarverslag van het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit 2005. SDU Den Haag.
- LNV (2007). Voortgang realisatie operationele doelen LNV per 31 december 2006. 19 maart 2007.
- LNV (2008) Groot project Ecologische Hoofdstructuur. Rapportagejaar 2007
- LNV (2008) Voortgangsrapportage ILG 2007
- LNV (2009) Taakstelling, realisatie en restanttaakstelling van Ecologische Hoofdstructuur en Recreatie om de Stad per 1/1/2007
- LNV (2009) Groot project Ecologische Hoofdstructuur. Rapportagejaar 2008
- LNV (2009) Voortgangsrapportage 2008 ILG
- MNP (2007) Van aankoop naar beheer II. Milieu- en Natuurplanbureau. Bilthoven.
- PBL (2008) Evaluatie natuur- en landschapsbeleid
- PBL (2009) Natuurbalans 2009
- PBL (2010) Balans voor de Leefomgeving 2010
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Realisatie nieuwe EHS door middel van agrarisch natuurbeheer 1990-2009
- Omschrijving
- De indicator geeft de netto oppervlakte met een beheerregeling RBON, SAN of PSAN. Per 1-1-2007 zijn er geen pakketten meer via de RBON.
- Verantwoordelijk instituut
- PBL
- Berekeningswijze
- De figuur geeft het oppervlak dat per 31 december 2009 een beheerregeling heeft. Er is geen onderscheid gemaakt tussen binnen en buiten de EHS. Volgens de Nota Ruimte behoort iedere hectare met een SAN overeenkomst tot de EHS. Niet meegenomen zijn landschapsbeheerpakketten en de toeslagpakketten ruige mest en probleemgebiedenvergoedingen. Het pakket 'landbouw met natuurlijke handicaps' (pakketgroep 333) is geen toeslag maar een pakket dat in de beginjaren van de SAN los aangevraagd kon worden. Dit is conform de rapportage van LNV met terugwerkende kracht tot 2000 niet meer meegenomen. De doelstelling betreft het agrarisch natuurbeheer binnen en buiten de EHS. De doelstellingen buiten de EHS voor natuurbraak en ganzengedooggebieden zijn niet meegenomen. De oppervlakte SAN die een bijdrage leveren aan de doelstelling voor nieuwe natuur en robuuste verbindingen (omslag) zijn wel meegenomen in de doelstelling.59.413 ha tabel 14.1.1.1.1 p 512 zonder natuurbraak, netto ha, zonder PGV, zonder vluchtheuvels.56.147 ha p 466 zonder natuurbraak, zonder ganzen, zonder PGV.53.795 ha tabel 6.1.1 p 432 zonder natuurbraak
- Basistabel
- -
- Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- De taakstellingen voor agrarisch natuurbeheer stammen al van de tijd van de relatienota (CRM, 1975). Een deel van de afgesloten beheersregelingen in de periode 2000 tot en met 2006 betreft de oude regeling beheerovereenkomsten 1988 (RBON). Het andere deel wordt gesubsidieerd via de Subsidieregeling agrarisch natuurbeheer (SAN) van het Programma Beheer. In de figuur is cumulatief het aantal hectares waarvoor een beheerregeling is afgesloten (SAN/PSAN en RBON), per jaar aangegeven. Tevens is het beleidsdoel opgenomen. Landschapssubsidies zijn geen onderdeel van deze doelstelling en zijn daarom in deze grafiek niet meegenomen.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Opmerking
- De taakstelling voor agrarisch natuurbeheer betrof tot 2003 90.000 hectare, te realiseren binnen de EHS (zie p.14 van het beleidsprogramma in Natuur voor Mensen, LNV, 2000). Door de ingezette koerswijziging van de kabinetten Balkenende I en II, waarbij een ombuiging van aankoop naar agrarisch en particulier natuurbeheer heeft plaatsgevonden, is de taakstelling voor agrarisch natuurbeheer binnen de EHS toegenomen met 7.685 ha. Hiervan dient 5.050 ha een bijdrage te leveren aan de realisatie van de doelstellingen voor nieuwe natuur en 2.635 ha dient een bijdrage te leveren aan de robuuste verbindingen. De totale taakstelling voor agrarisch natuurbeheer binnen de EHS komt daarmee nu op 97.685 ha. Dit is exclusief het landschapsbeheer. Mondelinge informatie ministerie van LNV augustus 2010 betreffende de taakstelling SAN. De taakstelling SAN is in Grootproject EHS en Nulmeting aangepast van 97.685 ha (exclusief 20.000 ha buiten EHS) naar 89.421 ha (zie eindrapport nulmeting pag 10).Toelichting: 7685 ha SAN is als omslag gerekend en valt als inspanningsverplichting onder Verwerving EHS Nieuwe natuur (zie tabel Nulmeting pag 12: Inspanningsverplichting 5050 ha ) + Verwerving EHS robuuste verbindingen (zie tabel Nulmeting pag 12 inspanningsverplichting SAN 2635 ha). Dit is een inspanningsverplichting en géén resultaatverplichting, eigenlijk is de 7685 ha op nul gesteld. Als het afsluiten van de SAN regelingen hier niet lukt dan zal het middel verwerving worden ingezet met aanpassingen voor de taakstelling. Bij de monitoring gegevens is het onderscheid tussen deze hectaren niet meegenomen. Daarom is de doelstelling SAN op dit punt niet bijgesteld.De overige 579 ha is een omzetting van SAN naar SN ( bosboeren en een landgoed). Voor het PBL is niet duidelijk waar deze hectaren nu in het overzicht van de EHS doelen staan. De doelstelling SAN wordt conform LNV beleid wel met deze oppervlakte naar omlaag bijgesteld.
Ook buiten de EHS kunnen beheersovereenkomsten worden afgesloten op in totaal 45.000 hectare agrarisch cultuurlandschap. Daarvan is 20.000 hectare bedoeld voor een beheer dat mede gericht is op weidevogels en agrarisch natuurbeheer (zie p. 32 van het beleidsprogramma in Natuur voor mensen, LNV, 2000). In totaal is de taakstelling dus 117.106, te realiseren in 2018.De gegevens uit het project 'Nulmeting op Kaart' van LNV en de provincies is sinds november 2009 beschikbaar. Hierin is per provincie de feitelijke restanttaakstelling 'in het veld' op 1 januari 2007 bepaald en op kaart gezet. De resultaten van de 'Nulmeting op Kaart' zijn verwerkt. Deze indicator geeft de cijfers behorend bij de Balans van de Leefomgeving en het achtergrondrapport over natuur van september 2010. - Betrouwbaarheidscodering
- Waarschijnlijk A. Data van derden, RBON gegevens van de Dienst Landelijk Gebied, SAN en PSAN gegevens van Dienst Regelingen. Bewerking PBL.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2010). Realisatie nieuwe EHS - agrarisch natuurbeheer 1990 - 2009 (indicator 1317, versie 08, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
