Muskusrat, 1950-2014

Muskusrat moeilijk te bestrijden

Sinds de eerste vondst in 1941 in Valkenswaard heeft de muskusrat zich snel vanaf het zuiden en het oosten over heel Nederland verspreid. De soort is bijna overal in de oeverzones van de zoete wateren aanwezig. Alleen op de Waddeneilanden en in Noord-Holland is het voorkomen beperkt gebleven. De muskusrat profiteert in ons land van de vele grazige, kruidenrijke en ruige oeverzones, waarin aanzienlijke aantallen dieren kunnen voorkomen.
De soort wordt in ons land en omringende Europese landen bestreden. Aan het begin van deze eeuw werden in Nederland jaarlijks tussen de 300.000 en 400.000 dieren gevangen. Deze intensieve bestrijding was lange tijd niet afdoende. Pas sinds 2005 lijkt de bestrijding zijn vruchten af te werpen en daalt het aantal gevangen dieren. In 2014 zijn er 94.329 muskusratten gevangen. Ten opzichte van 2013 is dit een daling van bijna 3%.

De muskusrat is een exoot

De muskusrat die ook wel bisamrat of waterkonijn wordt genoemd, is een oeverbewonend knaagdier afkomstig uit Noord-Amerika. Muskusratten komen bijna overal in Europa voor, nadat zij vanaf 1905 als pelsdier zijn ingevoerd of zijn ontsnapt uit kwekerijen.
De muskusrat is een goede zwemmer en kan ook onder water lange afstanden afleggen. Hij leeft in zoet water met begroeide oevers en eet voornamelijk planten zoals zegge en paardenstaarten. In de oevers van watergangen en in waterkeringen graaft hij gangen, waarvan de opening meestal net onder het water zit. Door deze graafactiviteiten wordt de muskusrat gezien als een risico voor de veiligheid.

Bestrijdingsmethode voor de muskusrat

Sinds de muskusrat Nederland heeft gekoloniseerd, wordt hij bestreden. De belangrijkste reden voor de bestrijding is het voorkomen van schade aan oevers en waterkeringen. Muskusratten worden met allerlei vangmiddelen gevangen, zoals klemmen, fuiken en vangkooien. De meeste daarvan staan permanent langs oevers en in wateren opgesteld. In januari 2013 zijn de waterschappen gestart met een veldproef om te onderzoeken of de bestrijding van muskusratten nu op de beste manier gebeurt. Deze veldproef duurt tot januari 2016 en vindt plaats in verschillende gebieden verspreid over het land. Er wordt onderzocht wat het verband is tussen het aantal uren dat bestrijders in het veld werken om muskusratten te vangen en de schade die de dieren aanrichten aan dijken en kades.

Bijvangsten blijven dalen

In de vangmiddelen wordt ook een aantal andere diersoorten het slachtoffer. De dieren die het meest bijgevangen worden zijn bruine rat, woelrat, wilde eend, Amerikaanse rivierkreeft en diverse vissoorten. Er is een bestrijdingsmethode ontwikkeld om het aantal bijvangsten te verminderen. Sinds 2007 is het aantal bijvangsten gehalveerd. In 2014 zijn er 8.451 dieren bijgevangen. Na correctie van de bruine rat, die als gewenste bijvangst wordt gezien, is het aantal bijvangsten ook in 2014 weer afgenomen. Een reductie van de bijvangsten zou zich kunnen richten op inheemse marterachtigen en watervogels, maar lijkt niet mogelijk zonder concessies te doen aan de intensiteit van en kosten bij de muskusrattenbestrijding.