Mondiale emissie koolstofdioxide per sector, 1970-2004

Mondiale CO₂-emissies in afgelopen vijfendertig jaar fors toegenomen

De totale mondiale uitstoot van kooldioxide (CO₂) - door verbranding van fossiele energie én van andere bronnen als cementproductie, bosbranden en ontbossing, veenbranden en biologische afbraak van biomassaresten - is met ruim 80% toegenomen sinds 1970.
De mondiale CO₂-uitstoot door het gebruik van fossiele brandstoffen is zelfs bijna verdubbeld sinds 1970. Zie:

• Mondiale CO2-emissies door gebruik van fossiele brandstoffen en cementproductie per regio, 1990-2012

De emissies van alle bronnen van broeikasgassen, inclusief methaan, lachgas en fluorhoudende gassen, wordt toegelicht in:

• Mondiale broeikasgasemissies, 1970-2004

Elektriciteitsproductie en wegtransport grootste groeisectoren

De grootste, continue toename vond plaats bij de elektriciteitsproductie en wegtransport; circa 200% en 160% in de afgelopen 35 jaar. De grote toename bij de elektriciteitsproductie vond vooral plaats in ontwikkelingslanden. De vertienvoudiging sinds 1970 in deze landen is het gevolg van de grote groei in het gebruik van elektriciteit veroorzaakt door de snelle elektrificatie van de samenleving. Ter vergelijking: in de OESO-landen zijn ze 'slechts' verdubbeld in die periode. Ook bij wegtransport is de toename van de CO₂-uitstoot het grootst in ontwikkelingslanden. Het aandeel van de ontwikkelingslanden in de CO₂-emissies van elektriciteitsproductie is nu ruim 40%.

Ook de emissies van de luchtvaart, raffinaderijen en de cementindustrie namen fors toe sinds 1970. Dit is vooral het gevolg van de toename van de internationale handel en toerisme, de vraag naar olieproducten voor wegtransport en de industrialisatie van China. De emissies van de huishouden- en dienstensector en van de industrie (exclusief raffinaderijen) namen in die periode elk met circa 30% toe, waarbij de uitstoot vooral in de '80-er jaren toenam.

De sterke stijging van de CO₂-uitstoot door ontbossing in de tweede helft van de jaren '90 komt deels door een andere schattingsmethode van de uitstoot door bosbranden (niet consistent met cijfers voor de eerdere methode) en door de sterke toename van veenbranden in Indonesië sinds de El Nino van 1997/1998. De stijging daarna komt door toename van de afbraak van koolstof in biomassaresten na ontbossing en van gedraineerde veengronden.

Sectorale ontwikkeling sinds 1990

De totale mondiale CO₂-emissie is 29% toegenomen sinds 1990. De CO₂-emissies van elektriciteitscentrales, wegtransport en internationaal transport zijn sinds 1990 mondiaal elk met zo'n 40% toegenomen.
Daarentegen zijn de emissies door de huishouden- en dienstensector, de industrie en de raffinaderijen mondiaal maar weinig verandert sinds 1990 (respectievelijk -1%, 6% en 4%). Bij de industriële productie komt dat door de grote economische veranderingen in de landen van de voormalige Sovjet-Unie, die de stijging in China compenseerde. De industriële verbrandingsemissies zijn in de OESO-landen sinds 1990 met enkele procenten gedaald en in de voormalige Sovjet-Unie zelfs met circa 50%. In China zijn ze met 50% gestegen, in de rest van Azië en in Latijns-Amerika zijn de verbrandingsemissies met meer dan de helft toegenomen.
Ook de stijging van de uitstoot van CO₂ door cementproductie (+85%) droeg bij aan de wereldwijde toename van CO₂-emissies sinds 1990.

Verdere toename CO₂-emissies in 2004

De CO₂-emissies zijn in 2004 met ruim 4% toegenomen. Ook in 2003 namen de emissies met bijna 3% toe. De toename in deze jaren worden vooral veroorzaakt door de sterke stijging van het mondiale kolengebruik; ruim 7%. Het kolengebruik nam vooral toe in China; in 2004 met circa 19%. In de rest van de wereld nam het kolengebruik slechts met gemiddeld 2% toe: in India en Brazilië was de toename circa 8%, terwijl in Rusland het kolengebruik in 2004 met ruim 5% daalde. Het mondiale gasverbruik nam in 2004 met bijna 3% toe, het olieverbruik met bijna 4% (IEA, 2006).

In 2004 namen de industriële CO₂-emissies met bijna 9% toe. De grootste groei was in China, de emissies namen daar met ruim 20% toe. In de OESO-landen nam de emissie toe met bijna 3%, met uitschieters in de VS (+5%), Frankrijk (+4%) en Japan (+3%).

De CO₂-emissies van elektriciteitscentrales namen met 5% toe in 2004 en die van wegtransport met bijna 4%. De toename van de uitstoot van centrales was vooral opmerkelijk hoog in China (+17%), Spanje en Korea (+9%), terwijl de gemiddelde toename in de OESO-landen slechts 0,5% bedroeg. De CO₂-uitstoot door huishouden- en dienstensector steeg met ruim 1% in 2004, terwijl die van internationale scheep- en luchtvaart, met respectievelijk 12% en 8% zeer sterk toenam (IEA, 2006).

Klimaatbeleid

De emissies van CO₂ zijn onderdeel van het Klimaatverdrag van de Verenigde Naties. CO₂-emissies van verbranding van kolen, olie en gas maken circa 75% uit van de totale broeikasgasemissies, die onderdeel uitmaken van het Kyoto Protocol. Volgens dit protocol zullen de meeste industrielanden, inclusief die in Oost-Europa en de belangrijkste landen van de voormalige Sovjet-Unie maar exclusief de VS en Australië, de groei van hun emissies van broeikasgassen rond 2010 gemiddeld met 5% beperken ten opzichte van hun uitstoot in 1990.

• Klimaatverandering: beleid ter vermindering van broeikasgasemissies

Onzekerheden

De onzekerheid in de emissies van de meeste bronnen van verbranding van fossiele energie is circa 5% (uitzondering is internationale scheepvaart en luchtvaart met een veel grotere onzekerheid). Bij de andere bronnen, zoals CO₂ van gebruik van olie en gas als chemische grondstof van affakkelen/afblazen van geassocieerd gas bij olieproductie, CO₂ van ontbossing en van veenbranden kan de onzekerheid soms groter dan 100% zijn, vooral voor de schattingen per land. In bovenstaande cijfers is de uitstoot van ondergrondse kolenbranden in China en elders niet meegenomen.

De CO₂-emissie van ondergrondse kolenbranden in China en elders en veenbranden in Indonesië zijn zeer onzeker en worden volgens recent onderzoek geschat op 150-450 Pg (megaton) CO₂/jaar in China (ITC, 2006) en 400-5000 Pg CO₂/jaar in Indonesië (Hooijer et al., 2006). Ook de CO₂-uitstoot door ondergrondse kolen- en veenbranden en door afbraak van plant- en boomresten die achterblijven na houtkap en bosbranden, is erg onzeker maar wel aanzienlijk. Overigens suggereren satellietwaarnemingen in de periode 1997-2002 dat de CO₂-uitstoot door verbranding van biomassa (bosbranden) met zo'n 50% is toegenomen.

• Verschillen tussen CO2-emissietotalen verklaard, 1990-2022