Emissies naar lucht, 1990-2009
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
In 2009 ligt de totale uitstoot van broeikasgassen zes procent onder het niveau van 1990, het basisjaar van het Kyotoprotocol. De economische crisis heeft een grote bijdrage geleverd aan de daling van de emissies in 2009 ten opzichte van 2008.
| IPCC en NEC | 1990 | 1995 | 2000 | 2005 | 2008 | 2009 |
| miljoen kg | ||||||
| Broeikasgassen 1 | ||||||
| Kooldioxide (CO2) | 159 300 | 170 800 | 170 000 | 176 200 | 175 300 | 169 800 |
| Distikstofoxide (N2O)2) | 65 | 65 | 57 | 51 | 32 | 31 |
| Methaan (CH4) | 1 216 | 1 150 | 940 | 819 | 811 | 806 |
| miljard CO2-equivalenten | ||||||
| Kooldioxide (CO2) | 159,3 | 170,8 | 170,0 | 176,2 | 175,3 | 169,8 |
| Distikstofoxide (N2O)2) | 20,1 | 20,1 | 17,7 | 15,7 | 9,9 | 9,7 |
| Methaan (CH4) | 25,5 | 24,1 | 19,7 | 17,2 | 17,0 | 16,9 |
| HFK's, PFK's en SF6 | 6,9 | 8,3 | 5,8 | 2,0 | 2,3 | 2,4 |
| Totaal broeikasgassen | 211,9 | 223,2 | 213,2 | 211,1 | 204,6 | 198,9 |
| Verzurende en grootschalige | miljoen kg | |||||
| luchtverontreiniging3) | ||||||
| Zwaveldioxide (SO2) | 192 | 130 | 73 | 65 | 51 | 38 |
| Stikstofoxiden (NOx) | 566 | 472 | 398 | 344 | 303 | 279 |
| Ammoniak (NH3) | 355 | 208 | 161 | 140 | 127 | 126 |
| VOS 4) | 465 | 329 | 233 | 178 | 166 | 156 |
| Fijn stof (PM10) | 67 | 50 | 39 | 33 | 32 | 30 |
| Koolmonoxide (CO)5) | 1 119 | 911 | 755 | 669 | 649 | 599 |
| Bron: Emissieregistratie. | CBS/CLO/mei11/0079 | |||||
| 1) Conform de IPCC-richtlijnen. 2) Exclusief emissies niet-landbouwbodems. 3) Conform de NEC-richtlijnen: feitelijke emissies exclusief zeescheepvaart (zie Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2021). 4) Vluchtige organische stoffen exclusief methaan (ook wel NMVOS genoemd). 5) Geen verzurende stof; berekend volgens de NEC-richtlijnen. N.B. Voor de emissies van NH3, N2O en NOx uit de landbouwsector is een herberekening uitgevoerd. Hierdoor wijken de hier gepresenteerde cijfers af van de in eerdere versies gepresenteerde cijfers (zie ook Emissieregistratie, 2011 en de tabeltoelichtingen van de Statlinetabellen "IPCC-emissies naar lucht" en "NEC-emissies naar lucht"). | ||||||
Emissies gedaald, behalve van kooldioxide ten opzichte van 1990
Ten opzichte van 1990 zijn de emissies van NH3, VOS, CO en fijn stof ongeveer gehalveerd. De grotere daling van de emissie van SO2 wordt veroorzaakt door de ontzwaveling van de brandstoffen. De afname van de emissie van NH3 wordt voornamelijk veroorzaakt door maatregelen bij de land- en tuinbouw.
De emissie van CO2 is tussen 1990 en 2005 met ruim 10% gestegen als gevolg van de groei van het energieverbruik. In 2005 is de emissiestijging tot stilstand gekomen door een lager verbruik van fossiele brandstoffen in de energiesector, bij de huishoudens en de handel, diensten en overheid (HDO). Dit lagere verbruik wordt veroorzaakt door een grotere inzet van duurzame energie en een lager aardgasverbruik voor ruimteverwarming door de relatief zachte winters.
De emissies van de broeikasgassen CH4 en N2O zijn tussen 1990 en 2008 gedaald met respectievelijk 33% en 51%. De sterke daling van N2O vanaf 2008 werd veroorzaakt door maatregelen bij de salpaterzuurproductie.
Daling emissies 2009 ten opzichte van 2008
Over de hele linie van belangrijke luchtverontreinigende emissies, dus ook van CO2, is in 2009 een daling opgetreden ten opzichte van 2008. Dit werd veroorzaakt door vermindering in productiviteit door de wereldwijde economische crisis.
Ontwikkelingen CFK's: stijging in kg, maar daling in CO2-equivalenten
De emissies van CFK's (HFK's, PFK's en SF6) zijn, uitgedrukt in kilogrammen, toegenomen, maar wat belangrijker is, gedaald uitgedrukt in CO2-equivalenten. Dit komt doordat er een verschuiving heeft plaatsgevonden naar minder schadelijke drijfgassen. Sinds 2005 stijgt deze emissie licht, met name door het toegenomen gebruik van airconditioners.
- Klimaatverandering: beleid ter vermindering van broeikasgasemissies
- Volledige tabel Emissies naar lucht
Oorzaken van de emissies naar lucht
De emissies worden veroorzaakt door verbranding van brandstoffen door voertuigen en stationaire bronnen of door industriële en landbouwkundige processen. Emissies veroorzaakt door natuurlijke bronnen worden hier niet meegenomen.
Emissies volgens andere definities
In publicaties van onder meer het PBL en CBS verschijnen verschillende getallen voor emissies naar de lucht. Deze getallen gaan uit van dezelfde basiselementen, maar ontlenen hun bestaansrecht aan de verschillende gebruiksdoeleinden.
Bronnen
- Emissieregistratie (2011). Jaarcijfers 2009. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Den Haag; Rijkswaterstaat-Waterdienst, Lelystad; Alterra, Wageningen; Agentschap NL, Utrecht en TNO, Utrecht. http://www.emissieregistratie.nl.
- CBS (2011a). StatLine: IPCC-emissies naar lucht. CBS, Den Haag/Heerlen.
- CBS (2011b) StatLine: NEC-emissies naar lucht. CBS, Den Haag/Heerlen.
- Agentschap NL (2011). Broeikasgassen en monitoring. Website in opdracht van het ministerie van VROM, in nauwe samenwerking met het RIVM.
Relevante informatie
- Emissies naar lucht per doelgroep, 2010
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de het Emissieregistratie. Cijfers emissies zijn ook te vinden op StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Emissies naar lucht
- Omschrijving
- Emissies van broeikasgassen (kooldioxide (CO2), methaan (CH4), distikstofoxide (N2O) en perfluorkoolwaterstoffen (PFK's), chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) en zwavelhexafluoride (SF6)) en NEC-emissies van verzurende en grootschalige luchtverontreinigende stoffen (Zwaveldioxide (SO2), stikstofoxiden (NOx), fijn stof (PM10), vluchtige organische stoffen, exclusief methaan (VOS) en koolmonoxide (CO)
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek, in samenwerking in de Emissieregistratie (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Planbureau voor de Leefomgeving, Centraal Bureau voor de Statistiek, Rijkswaterstaat-Waterdienst-Dienst Water en gebruik, Wageningen Universiteit-Alterra, Agentschap NL, TNO, Deltares).
- Berekeningswijze
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling van de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS.
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode.
Voor een uitgebreide beschrijving van de berekeningsmethoden wordt verwezen naar de methodebeschrijvingen op de website van de Emissieregistratie - Basistabel
- Alle data opvraagbaar op Emissieregistratie
Verder:
CBS-StatLine: IPCC-emissies naar lucht
CBS-StatLine: NEC-emissies naar lucht - Geografische verdeling
- Nederland, provincie, postcode, 5*5 km2 (kaart)
- Andere variabelen
- Belasting oppervlaktewater, bodem-emissies, emissies oppervlaktewater, lucht-emissies, lucht-emissies volgens IPCC
In totaal circa 300 stoffen
Circa 1600 emissie-oorzaken en circa 1000 (individuele) puntbronnen - Verschijningsfrequentie
- In mei definitieve cijfers t-2; in september voorlopige cijfers t-1
- Achtergrondliteratuur
- Methoden: op de website van Emissieregistratie achter Overzicht documenten
Begrippen: op de website van Emissieregistratie achter Begrippenlijst - Opmerking
- De emissiegegevens voor de verzurende en grootschalige luchtverontreiniging zijn gepresenteerd volgens de sectorindeling volgens de NEC-richtlijn. Voor de stationaire bronnen komt een deel van de emissiegegevens uit de individuele milieujaarverslagen van bedrijven. Het overige deel wordt bijgeschat op basis van statistische gegevens uit onder andere de energiestatistieken, productiestatistieken van het CBS. Zie voor de NEC-indeling Samenstelling doelgroepen van het milieubeleid
De emissiecijfers voor de broeikasgassen zijn berekend volgens de IPCC-methode. Zie CO2-emissies verklaard, voor een toelichting op de IPCC-emissies.
Ten opzichte van eerdere versies van deze indicator is een herberekening uitgevoerd over de hoeveelheden N2O en NH3 die uit stallen en bij de beweiding van vee zijn vrijgekomen. - Betrouwbaarheidscodering
- C (Gemiddeld; afhankelijk van emissieoorzaak en stof)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2011). Emissies naar lucht, 1990-2009 (indicator 0079, versie 17, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.