Balans van tropisch hout en houtproducten voor Nederland, 2000 - 2016

Verbruik van tropisch hout

Het verbruik van tropisch hout (rondhout, gezaagd hout en triplex) halveerde tussen 2007 en 2013 van 1,18 naar 0,56 miljoen m³ (rondhoutequivalent). Deze forse daling is gerelateerd aan de sterke afname van het bouwvolume als gevolg van de economische recessie. Vanaf 2014 is door herstel van de economie het verbruik weer gestegen van 0,57 miljoen m³ naar 0,74 miljoen m³ in 2016.

Verbruik van tropisch rondhout

Tussen 2004 en 2008 bedroeg het verbruik van tropisch rondhout in Nederland jaarlijks ongeveer 33 duizend m³. Sinds 2009 is dit volume gedaald tot ongeveer 9 duizend m³ in 2013. Deze daling komt vooral doordat de meerderheid van de herkomstlanden een exportverbod voor rondhout hebben ingevoerd. Dit heeft tot gevolg dat het tropische rondhout dat in het verleden in Nederland werd verzaagt tegenwoordig grotendeels in het land van herkomst wordt verzaagd om vervolgens te worden geëxporteerd. Het aantal zagerijen dat in Nederland tropisch rondhout verwerkt is hierdoor, net als het verzaagde volume, in deze periode behoorlijk gedaald.
Sinds 2014 is de verwerking van tropisch rondhout weer gestegen naar een stabiele 20 duizend m³ per jaar. Het aantrekken van de economie is hiervan de belangrijkste oorzaak. Dit gebeurde echter voornamelijk vanuit voorraad en slechts in beperkte mate vanuit geïmporteerde stammen.
Het tropische rondhout dat in 2016 in Nederland werd verzaagd betrof voornamelijk stammen van de houtsoorten Azobé (82 procent) en Bilinga (18 procent), afkomstig uit West-Afrika. Dit hout wordt toegepast in de grond, weg- en waterbouw voor bijvoorbeeld sluisdeuren, meerpalen en remmingswerken.

Invoer tropisch hout stijgt weer

Door de economische crisis en de stagnerende bouwsector is de invoer van tropisch hout en houtproducten (rondhout, gezaagd hout, tri- en multiplex, en fineer) in Nederland tussen 2007 en 2013 met 48 procent gedaald. Sinds het dieptepunt in 2013 is de invoer weer toegenomen met 30 procent tot bijna 0,9 miljoen m³ in 2016 Het meeste tropisch hout komt uit Maleisië, Gabon, Kameroen en Indonesië.

Uitvoer

Een klein deel (minder dan 10 procent) van het in Nederland ingevoerde tropisch hout wordt weer uitgevoerd. In sommige gevallen direct (ook wel wederuitvoer genaamd) en soms vindt er eerst een bewerking plaats, zoals het verzagen van tropische rondhout. Het belangrijkste deel van het geëxporteerde hout gaat naar omringende landen als België, Duitsland, Frankrijk en Groot-Brittannië.

Certificering

In 2015 bedroeg het aandeel aantoonbaar duurzaam geproduceerd tropisch hout op de Nederlandse markt 63,3 procent. Dit is een flinke stijging ten opzichte van 15,5 procent in 2008 en 39 procent in 2011. Dit volume is voorzien van het FSC-of PEFC (MTSC)-certificaat. De verhouding tussen FSC en PEFC is nagenoeg gelijk gebleven met 40 procent PEFC en 60 procent FSC (Oldenburger et al., 2016).

Inkoopcriteria duurzaam hout en houtproducten

In juni 2008 zijn door de toenmalige minister van VROM de inkoopcriteria voor duurzaam hout vastgesteld. De inkoopcriteria bevatten principes en criteria voor (1) duurzaam bosbeheer, (2) de handelsketen (CoC) en (3) het ontwikkelen, toepassen en beheren van certificeringssystemen.
De Timber Procurement Assessment Committee (TPAC) toetst verschillende certificeringsystemen voor duurzaam bosbeheer en de handelsketen aan deze inkoopcriteria. Op deze wijze wordt bepaald welke certificaten voor aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout voldoen aan de eisen van de Nederlandse overheid. Het is uiteindelijk aan het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om op basis van de toetsing van TPAC te bepalen of het getoetste certificeringssysteem geaccepteerd wordt als duurzaam binnen het duurzaam inkoopbeleid. Op dit moment zijn FSC internationaal en PEFC internationaal geaccepteerd binnen het Nederlandse inkoopbeleid. MTCS, dat onder PEFC internationaal valt, is pas sinds 2 juni 2014 toegelaten als aantoonbaar duurzaam. Om de data te kunnen vergelijken is voor zowel 2013 als 2015 PEFC-MTCS als aantoonbaar duurzaam meegenomen.
EU- houtverordening
Sinds 3 maart 2013 is de EU-houtverordening van kracht. De EU-houtverordening maakt het op de Europese markt brengen van illegaal gekapt hout strafbaar. Iedere partij die hout voor het eerst op de Europese markt brengt is verplicht middels het toepassen van een stelsel van zorgvuldigheidseisen (ook wel 'due diligence' genoemd) er zorg voor te dragen dat zij geen illegaal gekapt hout op de Europese markt brengt. De EU houtverordening heeft niet alleen betrekking op tropisch hout, ook gematigde houtsoorten vallen onder deze verordening net als een breed scala aan houtproducten. De NVWA controleert de naleving van de EU houtverordening. In de lente van 2015 is een rapport over de EU houtverordening in Nederland opgesteld. Van maart 2013 tot maart 2016 heeft de NVWA 150 controles uitgevoerd, bij 1 op de 4 bedrijven werd een tekortkoming geconstateerd. Bij her-inspecties bleek dat bedrijven ervoor gekozen te hebben alleen nog gecertificeerd hout in te kopen, met andere leveranciers te zijn gaan werken in landen waar houtoogst en verwerking goed gecontroleerd zijn of zijn gestopt met zelf importeren.

Flegt

Binnen het FLEGT Actieplan (Forest Law Enforcement, Governance and Trade; 2013) sluit de EU vrijwillige partnerovereenkomsten (VPA's) af met landen om handel in illegaal gekapt hout tegen te gaan. Om het FLEGT-vergunningenstelsel daadwerkelijk in te laten gaan, moet een VPA nog door de EU worden geratificeerd (van kracht worden verklaard). Per partnerland wordt bepaald welke typen houtproducten in de VPA worden opgenomen. Door middel van een vergunningensysteem moet voor hout en houtproducten die uit een partnerland de Europese Gemeenschap worden ingevoerd, bij de douane met FLEGT-vergunning aangegeven worden. De NVWA is de bevoegde autoriteit in Nederland die de FLEGT-verordening handhaaft.
Begin 2018 zijn er VPA's met zes landen ondertekend: de Centraal-Afrikaanse Republiek, Ghana, Kameroen, de Republiek Congo, Liberia en Indonesië. Hiervan is alleen de VPA met Indonesië geratificeerd, wat betekent dat vanaf het moment van ratificatie (2016) er FLEGT-vergunningen moeten worden afgegeven door Indonesië voor zendingen hout, papier en houtpulp en een aantal soorten houten meubels.

Uitvoeringsprogramma Natuurlijk Kapitaal

Het Beleidsprogramma Biodiversiteit is met ingang van 2013 beëindigd en opgevolgd door de Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal. De Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal is minder specifiek gericht op de natuurlijke hulpbron hout, maar is breder gericht op het behoud en het duurzaam gebruik van biodiversiteit.
De belangrijkste ketens waar het in de Uitvoeringsagenda om draait, zijn die van soja, palmolie, cacao, koffie, thee, hout, biomassa en groente, fruit en bloemen. Het algemeen streven van de Uitvoeringsagenda is door een aanpak in internationaal verband van de gehele keten, de belangrijkste agrogrondstoffenketens met een grote impact op biodiversiteit in 2020 te laten voldoen aan de duurzaamheidcriteria op het gebied van biodiversiteit.

Bevorderen duurzaam bosbeheer

Eind 2015 is de Green Deal Bewust met Hout afgerond. Om duurzaam hout tot gemeengoed te maken in Nederland en een impuls te geven aan duurzaam bosbeheer hebben 27 partijen uit de hele houtketen deze Green Deal ondertekend. Uit een knelpuntenanalyse onder de achterbannen van de betrokken partijen bleek dat communicatie tussen vragende en aanbiedende partijen beter kon. Ook bleek dat consumenten niet bewust met duurzaam hout bezig zijn, waardoor het initiatief om duurzaam hout te leveren primair bij de houtketen zelf ligt. Als laatste kwam de wens naar voren om de administratie rondom certificering te vereenvoudigen. Binnen de Green Deal hebben de partijen samen afspraken gemaakt hoe belemmeringen voor duurzaam hout weggenomen kunnen worden en is het draagvlak voor duurzaam hout bij achterbannen gestimuleerd.
In oktober 2016 is de opvolger van de Green Deal Convenant Bevorderen Duurzaam Bosbeheer van start gegaan. Binnen dit convenant streven 24 partijen ernaar om duurzaam geproduceerd hout de norm te maken. In het Convenant werken de partijen verder aan acties uit de eerder opgestelde knelpuntenanalyse om in de gehele houtketen het internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen te versterken.

Wat is rondhoutequivalent?

De balans van tropisch hout en houtproducten voor Nederland beschrijft de productie, invoer, uitvoer en het verbruik. Om de verschillende houtproducten te kunnen optellen zijn in de tabel alle hoeveelheden omgerekend naar m³ rondhoutequivalent zonder schors. Een rondhoutequivalent is de hoeveelheid rondhout die nodig is om een bepaald product te maken. Meer informatie hierover is te vinden in de technische toelichting.