Balans voor hout en houtproducten voor Nederland, 2000 -2014

Helft verbruik voor papier- en kartonproductie

In 2014 is in Nederland 12,0 miljoen m³ (rondhoutequivalent) aan hout en houtproducten verbruikt. Vijfenveertig procent van dit volume is gebruikt bij de productie van papier en karton. Gezaagd hout, plaatmaterialen, energiepellets en 'overige houtproducten' nemen respectievelijk 26, 14, 10 en 5 procent van het totale verbruik voor hun rekening.

Zelfvoorzieningsgraad

In 2014 komt van het totale Nederlandse verbruik 10,4 procent uit het Nederlandse bos, 1,2 procentpunten meer is dan het jaar ervoor. Deze toename in de zelfvoorzieningsgraad is voornamelijk het gevolg van een toename van de productie van 1,1 miljoen m³ (rondhoutequivalent) in 2013 naar 1,3 miljoen m³ (rondhoutequivalent) in 2014 bij een constant blijvend verbruik.

Invoer vooral uit Europa

Het overgrote deel van het hout en de houtproducten in Nederland wordt ingevoerd uit het buitenland en dan met name vanuit de Europese Unie. In 2014 bedroeg de netto-invoer (= invoer minus uitvoer) 10,0 miljoen m³ (rondhoutequivalent). Dit is iets lager dan de netto-invoer in 2013. Van de invoer komt meer dan 70% procent uit de Europese Unie. In 2014 maakt tropisch hout ongeveer 3,8 procent uit van de invoer van alle houtproducten.

Certificering

In 2013 kon 74 procent van het gezaagde hout en plaatmateriaal op de Nederlandse markt als aantoonbaar duurzaam geproduceerd worden aangemerkt. In 2008 was dit nog 33,5 procent en in 2011 65,7 procent. Vooral binnen het plaatmateriaal is het marktaandeel aantoonbaar duurzaam toegenomen van 51,0 naar 79,9 procent. Het aandeel gezaagd tropisch hardhout is ongeveer gelijk gebleven. In de productgroepen gezaagd naaldhout en gezaagd gematigd loofhout is een lichte daling te zien.
Van het volume primaire houtproducten op de Nederlandse markt, dat aantoonbaar duurzaam was geproduceerd, was in 2013 55 procent voorzien van het FSC-certificaat. De rest van het volume (45 procent) was voorzien van het PEFC-certificaat. In 2011 had FSC nog een aandeel van 36 procent en PEFC van 64 procent, dus er heeft een flinke verschuiving plaatsgevonden.
79,1 procent van het in 2013 op de Nederlandse markt gebrachte volume gezaagd hout en plaatmateriaal kan als aantoonbaar legaal worden beschouwd (Oldenburger et al., 2015).

Inkoopcriteria duurzaam hout en houtproducten

In juni 2008 zijn door de toenmalige minister van VROM de inkoopcriteria voor duurzaam hout vastgesteld. De inkoopcriteria bevatten principes en criteria voor (1) duurzaam bosbeheer, (2) de handelsketen (CoC) en (3) het ontwikkelen, toepassen en beheren van certificeringssystemen.
De Timber Procurement Assessment Committee (TPAC) toetst verschillende certificeringsystemen voor duurzaam bosbeheer en handelsketen aan deze inkoopcriteria. Op deze wijze wordt bepaald welke certificaten voor aantoonbaar duurzaam geproduceerd hout voldoen aan de eisen van de Nederlandse overheid. Het is uiteindelijk aan de Staatssecretaris van het Ministerie van Infrastructuur en Milieu om op basis van de toetsing van TPAC te bepalen of het getoetste certificeringssysteem geaccepteerd wordt als duurzaam binnen het duurzaam inkoopbeleid. Op dit moment zijn FSC internationaal en PEFC internationaal geaccepteerd binnen het Nederlandse inkoopbeleid. MTCS, dat onder PEFC internationaal valt, is pas sinds 2 juni 2014 toegelaten als aantoonbaar duurzaam. Daarom zijn de volumes die onder dit certificaat op de Nederlandse markt zijn gebracht in 2013 niet verwerkt in het marktaandeel.
EU- houtverordening
Sinds 3 maart 2013 is de EU-houtverordening van kracht. De EU-houtverordening maakt het op de Europese markt brengen van illegaal gekapt hout strafbaar. Iedere partij die hout voor het eerst op de Europese markt brengt is verplicht middels het toepassen van een stelsel van zorgvuldigheidseisen (ook wel 'due diligence' genoemd) er zorg voor te dragen dat zij geen illegaal gekapt hout op de Europese markt brengt. De EU houtverordening heeft niet alleen betrekking op tropisch hout, ook gematigde houtsoorten vallen onder deze verordening net als een breed scala aan houtproducten. De NVWA controleert de naleving van de EU houtverordening. In de lente van 2015 is een rapport over de EU houtverordening in Nederland opgesteld. Van maart 2013 tot februari 2015 heeft de NVWA 98 controles uitgevoerd, bij 24 gevallen is een schriftelijke waarschuwing gegeven voor het ontbreken van een adequaat 'due diligence' systeem. Bij alle her-inspecties bleek het systeem aangepast te zijn en te voldoen aan de eisen van de EU houtverordening.

Beleid

In 2013 is het Beleidsprogramma Biodiversiteit opgevolgd door de Uitvoeringsagenda Natuurlijk Kapitaal. Deze Uitvoeringsagenda is minder specifiek gericht op de natuurlijke hulpbron hout, maar is breder gericht op het behoud en het duurzaam gebruik van biodiversiteit.
De belangrijkste ketens waar het in de Uitvoeringsagenda om draait, zijn die van soja, palmolie, cacao, koffie, thee, hout, biomassa en groente, fruit en bloemen. Behalve de nagestreefde duurzame productie van hout, blijft Nederland het FLEGT-actieplan van de EU ondersteunen, dat zich richt op de bestrijding van handel in illegaal gekapt hout en dat landen, die naar de EU exporteren, steunt bij het verbeteren van hun bosbeheer en wetshandhaving. Het algemeen streven van de Uitvoeringsagenda is door een aanpak in internationaal verband van de gehele keten, de belangrijkste agrogrondstoffenketens met een grote impact op biodiversiteit in 2020 te laten voldoen aan de duurzaamheidcriteria op het gebied van biodiversiteit.
Eind 2015 is de Green Deal Bewust met Hout afgerond. Om duurzaam hout tot gemeengoed te maken in Nederland en een impuls te geven aan duurzaam bosbeheer hebben 27 partijen uit de hele houtketen deze Green Deal ondertekend. Uit een knelpuntenanalyse onder de achterbannen van de betrokken partijen bleek dat communicatie tussen vragende en aanbiedende partijen beter kon. Een te specifieke vraag kan bij de uitvoerende partij tot belemmeringen leiden of door miscommunicatie de vraag naar duurzaam hout over het hoofd te worden gezien. Ook bleek dat consumenten niet bewust met duurzaam hout bezig zijn, dus het initiatief om duurzaam hout te leveren ligt primair bij de houtketen zelf. Als laatste kwam de wens naar voren om de administratie rondom certificering te vereenvoudigen. Binnen de Green Deal hebben de partijen samen afspraken gemaakt hoe belemmeringen voor duurzaam hout weggenomen kunnen worden en is het draagvlak voor duurzaam hout bij achterbannen gestimuleerd. Er wordt hard aan gewerkt in 2016 een nieuwe Green Deal met hetzelfde doel te sluiten.

Wat is rondhoutequivalent?

De Nederlandse houtbalans beschrijft de productie, invoer, uitvoer en het verbruik van hout en houtproducten. Om de verschillende houtproducten te kunnen optellen zijn in de tabel alle hoeveelheden omgerekend naar m³ rondhoutequivalent zonder schors. Een rondhoutequivalent is de hoeveelheid rondhout die nodig is om een bepaald product te maken. Meer informatie hierover is te vinden in de technische toelichting.