Zichtbaarheid en invloed op landschapswaardering van windturbines, 2012

Invloed van windturbines op landschapswaardering is zeer verschillend

Hoge elementen zoals windturbines kunnen de waardering van het landschap negatief beïnvloeden. In hoeverre ze de waardering beïnvloeden, is vooral afhankelijk van de zichtbaarheid. Hoe hoger de windturbine, hoe dichterbij en hoe minder beplanting en andere bebouwing het element aan het zicht onttrekt, hoe beter deze zichtbaar is. Welk effect de zichtbaarheid van en de afstand tot een windturbine precies heeft op een bepaalde locatie is van vier andere factoren afhankelijk. Allereerst is de belevingswaarde van het landschap van belang. Hoe mooier het oorspronkelijke landschap of hoe minder de windturbine past bij de identiteit van dat landschap, des te groter het verstorende effect op waardering door de nieuwe elementen. Daarbij speelt ook de zichtbaarheid van andere objecten met een negatieve invloed op de landschapswaardering een rol. Dit betekent dat het bouwen van het eerste zichtbare object het grootste effect heeft; toevoegen van meer elementen versterkt dat effect nauwelijks. Ook de plaatsing ten opzichte van elkaar, andere objecten en bestaande landschapsstructuren, en vormgeving van windturbines, zoals kleur- en materiaalgebruik, kan invloed hebben op de belevingswaarde. Dit is echter nog nauwelijks gekwantificeerd in belevingsonderzoek. Tot slot is bekend dat de mate waarin personen betrokken zijn bij de windturbine de waardering beïnvloedt. Een eigen windturbine stoort niet.

Relatie zichtbare hoge bouwwerken en waardering landschap

Het effect van windturbines op de waardering van het landschap is goed bekend. Als honderd meter hoge windturbines zichtbaar zijn, ligt de waardering van het landschap binnen 1,5 km van de turbine met een derde lager dan wanneer er geen windturbine zichtbaar is. Het effect neemt met de afstand af, maar op 2,5 km afstand is er nog sprake van een afname van de waardering met een kwart. Hoe dit effect precies uitpakt op een locatie is afhankelijk van andere factoren die niet goed op kaart zijn weer te geven. Zo is naar verwachting het effect kleiner in de minder gewaardeerde landschappen van Laag-Nederland (open en in agrarisch gebruik) en landschappen waar al veel andere gebouwde elementen voorkomen zoals haventerreinen en industriegebieden op de Maasvlakte. Ook de precieze plaatsing van de objecten ten opzichte van bestaande landschapsstructuren zoals grote wateren speelt een rol.

Veel windturbines zichtbaar in Flevoland, Noord-Nederland, de kop van Noord-Holland en Zeeland

Bij goede zichtcondities kunnen windturbines tot op 35 km afstand waarneembaar zijn. Bij gemiddelde condities zijn windturbines van 100 m hoog op tien kilometer matig zichtbaar. Op deze afstand beslaan ze slechts een klein deel van het waargenomen beeld, maar door hun (ten opzichte van de omgeving afwijkende) formaat, kleur en beweging trekken ze de aandacht. In ruim een vijfde van het land zijn op land geplaatste windturbines matig tot zeer goed zichtbaar. In Flevoland, het lage deel van Noord-Nederland, de kop van Noord-Holland en in Zeeland zijn veel windturbines zichtbaar. Er zijn veel turbines geplaatst en het landschap is er vlak en open.

Relevante doelstellingen Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR)

• III Waarborgen van een leefbare en veilige omgeving
• IV Goed systeem van Ruimtelijke Ordening
• Nationaal belang 10: Ruimte voor behoud en versteking van (intern)nationale unieke cultuurhistorische en natuurlijke kwaliteiten
• Nationaal belang 13: Zorgvuldige afweging en transparante besluitvorming bij alle ruimtelijke en infrastructurele besluiten