Leegstand van winkels, 2004-2016

Bekijk de leegstand in uw gemeente

Er zijn behoorlijk grote verschillen in leegstand binnen Nederland. Bekijk en selecteer de leegstand van winkels in uw gemeente via deze infographic.

Tien procent van de winkels staat leeg

Tot 2010 bevindt het leegstandstandspercentage zich onder de 6 procent. Daarna stijgt het sneller en in 2016 is de leegstand opgelopen tot 10,2 procent van het totale vloeroppervlak binnen de detailhandel. Dat is een procentpunt meer dan in 2015 (9,2%).

Toename structurele leegstand en aanvangsleegstand

Net als bij kantoren neemt de omvang en het aandeel van de structurele leegstand toe. Dit is leegstand van meer dan drie jaar. Ruim een kwart van de winkelleegstand kan als structureel worden aangemerkt. Daarnaast wordt in de literatuur onderscheid gemaakt in aanvangs- en frictieleegstand (leegstand minder dan één jaar) en langdurige leegstand (leegstand tussen één en drie jaar). Opvallend is dat de categorie aanvangs- en frictieleegstand ook sterk is toegenomen. Veel winkelmeters zijn recent leeg komen te staan onder andere door faillissementen van ketens zoals V&D, Miss Etam, Schoenenreus en House of Shoes. Recent (maar nog niet in deze cijfers te zien) kwamen daar nog MS Mode, Mitra en McGregor bij.

Ruimtelijke verschillen in leegstand

De ruimtelijke verschillen in winkelleegstand zijn groot. Met name buiten de Randstad zijn gebieden met veel leegstand. Friesland, grote delen van de provincie Groningen, Overijsel, Limburg en Brabant hebben een leegstandspercentage boven het landelijk gemiddelde. Voor een deel komen deze gebieden overeen met de krimpregio's. Bevolkingskrimp in deze regio's is een belangrijke oorzaak van de winkelleegstand. Opvallend en afwijkend is het hoge leegstandspercentage van de Haagse agglomeratie (12,8%). Als naar verschillende typen winkelgebieden wordt gekeken is er vooral veel leegstand in de centrale winkelgebieden van de kleinere en middelgrote steden.

Winkelvoorraad gestaag toegenomen tussen 2004 en 2015, in 2016 voor het eerst een kleine daling

De winkelvoorraad is tussen 2004 en 2015 gestaag toegenomen, in totaal met ruim 4 miljoen vierkante meter winkelvloeroppervlak. Er zijn lange tijd veel vierkante meters toegevoegd en aanzienlijk minder onttrokken. Bij de toevoegingen gaat het zowel om nieuwbouw, en dus nieuwe vestigingen, als om uitbreidingen van bestaande vestigingen. In 2016 is voor het eerst een daling van de voorraad te zien als gevolg van meer onttrekkingen dan toevoegingen. Dit heeft echter niet kunnen voorkomen dat de leegstand verder is opgelopen, daarvoor is het gebruik van winkelmeters teveel teruggelopen.

Schaalvergroting winkels

Lange tijd is één van de drijvende krachten achter de toename in de vraag naar winkels - en de relatief geringe leegstand - de schaalvergroting in de detailhandel geweest. Het aantal vierkante meter per winkel is de afgelopen decennia fors toegenomen, van minder dan 50 vierkante meter per winkel in 1968 naar 284 vierkante meter in 2016, oftewel meer dan een vervijfvoudiging in bijna vijftig jaar tijd. Dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de ketenvorming die in de detailhandel heeft plaatsgevonden. In het afgelopen jaar zien we echter ook dat gemiddelde omvang van leegstaande panden flink is toegenomen en het niveau van de in gebruik zijnde panden benadert. Het faillissement van V&D speelt daarin waarschijnlijk een grote rol.