Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2013
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
Deze indicator wordt niet meer geactualiseerd. De hierbij horende StatLinetabel is stopgezet. Actuelere cijfers staan in de rapportages van Evaluatie Meststoffenwet 2016 en in de hieronder gegeven indicatoren.
De aanvoer van fosfor op landbouwgrond is tussen 1986 en 2013 met 59 procent afgenomen. Van de totale aanvoer van fosfor naar de bodem komt bijna 80 procent op landbouwgrond terecht, hoofdzakelijk via de toepassing van dierlijke mest en kunstmest.
Aanvoer van fosfor
De totale aanvoer van fosfor naar landbouwgrond is tussen 1986 en 2013 (voorlopig cijfer) met 59 procent gedaald. De afname is geheel toe te schrijven aan de verminderde aanvoer van fosfor in dierlijke mest en kunstmest op landbouwgrond. Hierdoor is het aandeel in de aanvoer van fosfor op landbouwgronden ten opzichte van de totale aanvoer naar de bodem gedaald van 90 procent in 1986 naar 79 procent in 2013 (voorlopig cijfer).Ten opzichte van 2012 is de aanvoer van fosfor naar landbouwgrond in 2013 (voorlopig cijfer) iets toegenomen met 3 procent als gevolg van 4 procent meer aanvoer met dierlijke mest.
Afvoer van fosfor
De afvoer van fosfor uit de bodem en het grondwater gebeurt voor ruim 90 procent via de afvoer met gewassen. De afvoer met gewassen is behalve van de mate van bemesting en de grondsoort ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Jaarlijks kunnen de gewasopbrengsten door andere weersomstandigheden sterk van elkaar afwijken. Als gevolg hiervan treden er jaarlijkse schommelingen op in de afvoer van fosfor.
Ophoping van fosfor in bodem en grondwater
Fosfor dat niet door de gewassen wordt opgenomen, accumuleert in eerste instantie in de bodem. Het vermogen van de bodem om fosfor te accumuleren (ophopen) is echter beperkt. Op een gegeven moment is de bodem verzadigd en spoelt fosfor uit naar het grond- en oppervlaktewater. Door de jaarlijkse schommelingen in de afvoer van fosfor varieert ook de accumulatie (ophoping) van fosfor in bodem en grondwater van jaar tot jaar.
In 2013 (voorlopig cijfer) heeft zich van de totaal aangevoerde hoeveelheid fosfor op landbouwgronden 9 procent in de bodem opgehoopt (2000: circa 40 procent, 1990: circa 50 procent en 1986: circa 55 procent).
Bronnen
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2010). Boeren steeds zuiniger met meststoffen. CBS, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2014). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Den Haag / Heerlen.
- Emissieregistratie (2014). Website van de Emissieregistratie. RIVM, Bilthoven; PBL, Bilthoven; CBS, Den Haag; Rijkswaterstaat-Waterdienst, Lelystad; Alterra, Wageningen; Rijkswaterstaat-Leefomgeving, Utrecht, RVO, Utrecht, en TNO Bouw en Ondergrond, Utrecht.
Relevante informatie
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie en in de databank StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Fosforbalans van bodem en grondwater
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de aanvoer, afvoer en ophoping van het nutriënt fosfor op landbouwgronden en overige gronden.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- Meer informatie over de berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) en de website van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2014).
De accumulatie wordt bepaald door de aan- en afvoer van meststoffen. Voor de berekening van de accumulatie worden gegevens gebruikt uit diverse CBS-statistieken zoals milieustatistieken (dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen) en landbouwstatistieken (oogstraming en graslandgebruik). Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de Leefomgeving, Landbouw-Economisch Instituut, Rijkswaterstaat-Waterdienst, Deltares, Blgg en Rijkswaterstaat-Leefomgeving. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking. - Basistabel
- StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland (CBS, 2014)
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2014) - Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Totaal fosforbalans voor Nederland, fosforbalans voor zoet oppervlaktewater.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte onderzoeksbeschrijving)
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2014). - Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2013 (indicator 0196, versie 16, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.