Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2009
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Circa 80 procent van de aanvoer van fosfor komt op landbouwgrond terecht, hoofdzakelijk via de toepassing van dierlijke mest en kunstmest. De aanvoer van fosfor op landbouwgrond is tussen 1986 en 2009 met 52 procent afgenomen.
| 1986 | 1990 | 2000 | 2005 | 2006 | 2007 | 2008 | 2009* | ||
| miljoen kg P | |||||||||
| Aanvoer landbouwgronden | 157 | 140 | 108 | 93 | 90 | 80 | 77 | 76 | |
| Dierlijke mest | 113 | 99 | 76 | 67 | 66 | 61 | 62 | 61 | |
| Kunstmest | 36 | 33 | 27 | 21 | 21 | 16 | 12 | 12 | |
| Overige organische meststoffen | 5 | 6 | 4 | 4 | 3 | 2 | 2 | 2 | |
| Atmosferische depositie | 2 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Overige aanvoer | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 | |
| Afvoer landbouwgronden | 157 | 140 | 108 | 93 | 90 | 80 | 77 | 76 | |
| Afvoer gewassen (incl. gras) | 65 | 65 | 60 | 55 | 53 | 56 | 58 | 58 | |
| Emissie naar water 1) | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Uit- en afspoeling 2) | 3 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | |
| Ophoping (accumulatie) | 88 | 72 | 44 | 35 | 35 | 20 | 16 | 15 | |
| Aanvoer overige gronden | 18 | 17 | 17 | 17 | 18 | 16 | 19 | 19 | |
| Lokale stortingen | |||||||||
| w.v. | zuiveringsslib | 2 | 3 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| baggerspecie | 6 | 5 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | |
| overig afval | 7 | 6 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | 5 | |
| Diffuse aanvoer | |||||||||
| w.v. | atmosferische depositie | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| overige diffuse aanvoer | 3 | 2 | 8 | 10 | 11 | 9 | 12 | 12 | |
| Afvoer overige gronden | 18 | 17 | 17 | 17 | 18 | 16 | 19 | 19 | |
| Uit- en afspoeling 2) | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | |
| Ophoping (accumulatie) | 18 | 16 | 17 | 17 | 18 | 16 | 19 | 19 | |
| Bron: CBS (2010). | CBS/CLO/aug10/0196 | ||||||||
| 1) Emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw. 2) Modelberekening (STONE 2.3). Bron: Emissieregistratie (2010). NB. Gegevens 2009 betreffen voorlopige cijfers. | |||||||||
Aanvoer van fosfor
De totale aanvoer van fosfor naar landbouwgrond is tussen 1986 en 2009 (voorlopig cijfer) met 52 procent gedaald. De afname is geheel toe te schrijven aan de verminderde aanvoer van fosfor in dierlijke mest en kunstmest op landbouwgrond. Van de totale aanvoer van fosfor naar de bodem komt 80 procent op landbouwgronden terecht, hoofdzakelijk in de vorm van dierlijke mest en kunstmest.
Afvoer van fosfor
Fosfor dat niet door de gewassen wordt opgenomen, accumuleert in eerste instantie in de bodem. Het vermogen van de bodem om fosfor te accumuleren (ophopen) is echter beperkt. Op een gegeven moment is de bodem verzadigd en spoelt fosfor uit naar het grond- en oppervlaktewater.
In 2009 (voorlopig cijfer) heeft zich van de totaal aangevoerde hoeveelheid fosfor op landbouwgronden 20 procent in de bodem opgehoopt (2000: circa 40 procent, 1990: circa 50 procent en 1986: circa 55 procent).
Bronnen
- CBS (2006). Balansen van mineralen en zware metalen. CBS, Voorburg / Heerlen.
- CBS (2010). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Den Haag / Heerlen.
- Emissieregistratie (2010). Website van de Emissieregistratie. Planbureau voor de Leefomgeving, Bilthoven; CBS, Den Haag; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; Agenstschap NL, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn.
Relevante informatie
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op de website van de Emissieregistratie en in de databank StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Fosforbalans van bodem en grondwater
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de aanvoer, afvoer en ophoping van het nutriënt fosfor op landbouwgrond en overige gronden.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- Meer informatie over de berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) en de website van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2010).
De accumulatie wordt bepaald door de aan- en afvoer van meststoffen. De afvoer met gewassen is behalve van de mate van bemesting en grondsoort ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Jaarlijks kunnen de gewasopbrengsten door andere weersomstandigheden sterk van elkaar afwijken met als gevolg schommelingen in de accumulatie.
Voor de berekening van de accumulatie worden gegevens gebruikt uit diverse CBS-statistieken zoals milieustatistieken (dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen) en landbouwstatistieken (oogstraming en graslandgebruik). Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de Leefomgeving, Landbouw-Economisch Instituut, Rijkswaterstaat-Waterdienst (voorheen RIZA), Blgg en Agentschap NL. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking. - Basistabel
- StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland (CBS, 2010);
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2010). - Geografische verdeling
- Nederland
- Andere variabelen
- Aanvoer (landbouwgronden via kunstmest, dierlijke mest en atmosferische depositie, overige gronden via zuiveringsslib, baggerspecie en diffuse aanvoer), afvoer (met gewassen, uit- en afspoeling) en accumulatie in landbouwgronden en overige gronden.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte onderzoeksbeschrijving);
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2010). - Betrouwbaarheidscodering
- C (schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd)
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2010). Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2009 (indicator 0196, versie 12, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.