Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2008

U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.

Bijna 85 procent van de aanvoer van fosfor komt op landbouwgrond terecht, hoofdzakelijk via de toepassing van dierlijke mest en kunstmest. De aanvoer van fosfor op landbouwgrond is tussen 1986 en 2008 met 48 procent afgenomen.

  1986199020002005200620072008*
         
  miljoen kg P     
         
Aanvoer landbouwgronden15713610691908081
Dierlijke mest113957465666162
Kunstmest36332721211616
Overige organische meststoffen5644322
Atmosferische depositie2100000
Overige aanvoer1111011
         
Afvoer landbouwgronden15713610691908081
Afvoer gewassen (incl. gras)65625854535660
Emissie naar water 1)1100000
Uit- en afspoeling 2)3243244
Ophoping (accumulatie) 88714434352017
         
Aanvoer overige gronden18171717181616
Lokale stortingen       
w.v.zuiveringsslib2310000
 baggerspecie6532222
 overig afval7655555
Diffuse aanvoer       
w.v.atmosferische depositie1100000
 overige diffuse aanvoer328101199
        
Afvoer overige gronden18171717181616
Uit- en afspoeling 2)0000000
Ophoping (accumulatie)18161717181616
 
Bron: CBS (2009).CBS/CLO/dec09/0196
1) Emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw.
2) Modelberekening (STONE 2.3). Bron: Emissieregistratie (2009).

Aanvoer van fosfor

De totale aanvoer van fosfor naar landbouwgrond is tussen 1986 en 2008 (voorlopig cijfer) met 48 procent gedaald. De afname is geheel toe te schrijven aan de verminderde aanvoer van fosfor in dierlijke mest en kunstmest op landbouwgrond. Van de totale aanvoer van fosfor naar de bodem komt 83 procent op landbouwgronden terecht, hoofdzakelijk in de vorm van dierlijke mest en kunstmest.

Afvoer van fosfor

Fosfor dat niet door de gewassen wordt opgenomen, accumuleert in eerste instantie in de bodem. Het vermogen van de bodem om fosfor te accumuleren (ophopen) is echter beperkt. Op een gegeven moment is de bodem verzadigd en spoelt fosfor uit naar het grond- en oppervlaktewater. Het totale oppervlak van fosfaatverzadigde gronden neemt gestaag toe.
In 2008 (voorlopig cijfer) heeft zich van de totaal aangevoerde hoeveelheid fosfor op landbouwgronden 21 procent in de bodem opgehoopt (2000: circa 40 procent, 1990: circa 50 procent en 1986: circa 55 procent).

Bronnen

Relevante informatie

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Fosforbalans van bodem en grondwater
Omschrijving
Ontwikkeling van de aanvoer en afvoer en ophoping van het nutriënt fosfor op landbouwgrond en overige gronden.
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Berekeningswijze
Meer informatie over de berekeningsmethode geeft het artikel Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) en de website van de Emissieregistratie (meta-informatie) (Emissieregistratie, 2009).
De accumulatie wordt bepaald door de aan- en afvoer van meststoffen. De afvoer met gewassen is behalve van de mate van bemesting en grondsoort ook afhankelijk van de weersomstandigheden. Jaarlijks kunnen de gewasopbrengsten door andere weersomstandigheden sterk van elkaar afwijken met als gevolg schommelingen in de accumulatie.
Voor de berekening van de accumulatie worden gegevens gebruikt uit diverse CBS-statistieken zoals milieustatistieken (dierlijke mest, afvalwater, luchtemissies en afvalstoffen) en landbouwstatistieken (oogstraming en graslandgebruik). Ook is een deel van de basisgegevens afkomstig uit externe bronnen zoals Emissieregistratie, Planbureau voor de Leefomgeving, Landbouw-Economisch Instituut, Rijkswaterstaat-Waterdienst (voorheen RIZA), Blgg en SenterNovem. Tenslotte wordt informatie geput uit literatuuronderzoek en worden enkele bedrijven telefonisch en/of schriftelijk benaderd voor gegevensverstrekking.
Basistabel
StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland (CBS, 2009)
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2009).
Geografische verdeling
Nederland.
Andere variabelen
Aanvoer (landbouwgronden via kunstmest, dierlijke mest en atmosferische depositie, overige gronden via zuiveringsslib, baggerspecie en diffuse aanvoer), afvoer (met gewassen, uit- en afspoeling) en accumulatie in landbouwgronden en overige gronden.
Verschijningsfrequentie
Jaarlijks.
Achtergrondliteratuur
Balansen van mineralen en zware metalen (CBS, 2006) (korte methodenbeschrijving).
Website van de Emissieregistratie (Emissieregistratie, 2009).
Betrouwbaarheidscodering
C (schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd).

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
16
Bekijk meer Bekijk minder
versie‎
08
versie‎
04
versie‎
03

Referentie van deze webpagina

CLO (2009). Fosforbalans van bodem en grondwater, 1986-2008 (indicator 0196, versie 11, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.