Wettelijke normen voor het gebruik van meststoffen

Beleid

De Meststoffenwet heeft tot doel het bevorderen van de deugdelijkheid van meststoffen en om de verontreiniging van bodem, grond- en oppervlaktewater door stikstof en fosfaat als gevolg van het gebruik van meststoffen te beperken. Belangrijk onderdeel van de Meststoffenwet zijn de regels over het gebruik van meststoffen. Er zijn twee typen regels: gebruiksnormen en gebruiksvoorschriften. Deze laatste zijn mede gebaseerd op de Wet bodembescherming.
Sinds 1 januari 2006 geldt er in Nederland een stelsel van gebruiksnormen voor stikstof en fosfaat in meststoffen.
Landbouwbedrijven hebben te maken met drie soorten gebruiksnormen: een gebruiksnorm voor fosfaat in mest, een gebruiksnorm voor stikstof in mest en een gebruiksnorm voor dierlijke mest gebaseerd op de stikstofinhoud.

Gebruiksnormen voor fosfaat

Deze normen betreffen zowel dierlijke mest, kunstmest als overige organische meststoffen.
Voor fosfaat zijn er gebruiksnormen voor grasland en voor bouwland. Er wordt geen onderscheid naar grondsoort gemaakt. Met ingang van 2010 hangt de hoogte van de gebruiksnorm af van de hoeveelheid fosfaat die in de grond zit (fosfaattoestand uitgedrukt in Pw voor bouwland en PAL voor grasland). Er gelden voor de fosfaattoestand drie niveaus: Laag, Neutraal en Hoog.

Gebruiksnorm voor dierlijke mest

Zoals vastgelegd in de Nitraatrichtlijn geldt voor de aanvoer van stikstof via dierlijke mest een norm van maximaal 170 kilogram per hectare.
Nederland heeft in 2014 van de Europese Commissie toestemming gekregen om graasdierbedrijven die minimaal 80% grasland hebben, een hogere gebruiksnorm toe te staan (derogatie). Deze norm ligt bij graasdierbedrijven op klei- en veengrond op 250 kilogram stikstof per hectare. Voor graasdierbedrijven op zandgrond geldt deze norm ook voor het Noordelijk zandgebied (Drenthe). Voor het Centrale en Zuidelijke zandgebied geldt een norm van 230 kilogram stikstof per hectare. Deze derogatie geldt tot en met 2017.

Gebruiksnormen voor stikstof

Voor stikstof is het stelsel van gebruiksnormen ingewikkelder dan voor fosfaat. De stikstofgebruiksnormen hebben net als voor fosfaat betrekking op kunstmest, dierlijke mest en overige organische meststoffen, maar van beide laatstgenoemde soorten mest telt alleen
de werkzame hoeveelheid stikstof mee. De werkzaamheid van organische meststoffen is wettelijk vastgelegd door middel van de werkingscoëfficiënt (w.c.) en deze varieert van 10% tot 80% ten opzichte van de werking van kunstmest (w.c. = 100%). Voor vaste dierlijke meststoffen gelden waarden tussen 30 en 60%. Voor dunne dierlijke mest liggen de waarden tussen 45 en 80%.
Daarnaast wordt er een onderscheid gemaakt zowel naar gewas als naar grondsoort. Voor bepaalde gewassen wordt ook verschil gemaakt in ras. Voor grasland hangen de gebruiksnormen af van het beweidingsysteem en van de duur van de grasbedekking (tijdelijk/permanent). Bij maïs is ook nog verschil gemaakt tussen bedrijven met derogatie en bedrijven zonder derogatie.
De stikstofgebruiksnormen voor de belangrijkste gewassen staan hieronder vermeld. Deze vertegenwoordigen ruim 80% van het areaal cultuurgrond in 2014.

Voor informatie over de stikstofgebruiksnormen van de overige gewassen (20% van areaal wordt ingenomen door overige akkerbouwgewassen, groente- en fruitteeltgewassen, alsmede bloembollen- en kwekerijgewassen) wordt verwezen naar de tabellenbrochures van de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland van het Ministerie van Economische Zaken (DR-loket). Op het DR-loket zijn de meest recente wijzigingen van de wettelijke voorschriften te vinden.