Planten en verzuring en verdroging van vennen 1980 - 2005

Vennen zijn kwetsbare systemen

Heidevennen zijn voedsel- en kalkarme wateren, die in de natte delen van heidegebieden voorkomen. Hun karakteristieke plantengemeenschap van biesvarens en waterlobelia is gevoelig voor verzuring, verdroging en vermesting. Heidevennen hebben een geringe buffercapaciteit waardoor verzuring een grote invloed heeft op het water en de bodem. Tot ongeveer 1990 is de verspreiding van een soort als waterlobelia dan ook sterk achteruitgegaan.

Karakteristieke soorten van vennen

Oeverkruid en waterlobelia zijn karakteristieke soorten van zwak en zeer zwak gebufferde vennen en duinplassen. De planten zijn opgebouwd uit een kleine rozet van priemvormige blaadjes. Waterlobelia is een waterplant en bloeit in de zomermaanden. Oeverkruid komt voor op droogvallende, voedselarme zandgrond aan de oevers van vennen en duinmeertjes. Deze soort kan ook onder water voorkomen, maar komt dan niet tot bloei. Beide inheemse soorten zijn zeer zeldzaam in Nederland. Ze komen voor op de Rode Lijst Vaatplanten en op de Doelsoortenlijst.

Herstelmaatregelen hebben resultaat

De vegetatie van heidevennen kan zich herstellen als de vennen worden uitgebaggerd én maatregelen worden genomen om verzuring tegen te gaan. Sinds het einde van de jaren tachtig zijn op tal van plaatsen herstelmaatregelen uitgevoerd, waarvan vooral oeverkruid heeft geprofiteerd. In diverse heidevennen hebben oeverkruid en waterlobelia zich zelfs opnieuw kunnen vestigen. Voorbeelden hiervan zijn het Beuven in Noord-Brabant en de Bergvennen bij Denekamp. In de Bergvennen bevindt zich momenteel een van de grootste populaties van waterlobelia van de Noordwest-Europese laagvlakte.

Uitbreiding van aantal vindplaatsen

Sinds 1990 is door herstelmaatregelen het aantal groeiplaatsen van oeverkruid en waterlobelia in vennen flink toegenomen, met name die van oeverkruid. Deze toename zet zich voort tot in het begin van de 21^e eeuw, hoewel er nu een lichte afvlakking te zien is. Er komen nog steeds nieuwe vindplaatsen bij, maar er verdwijnen er ook. De getroffen maatregelen blijken niet overal duurzaam te zijn. Het aantal vindplaatsen van waterlobelia heeft zich sinds het begin van de jaren negentig gestabiliseerd. Ook bij deze soort gaat het niet steeds om dezelfde vindplaatsen. De soort verdwijnt op sommige plaatsen, maar er komen ook nieuwe vindplaatsen bij.