Ozonconcentraties boven de norm voor volksgezondheid, 1992-2001

Ontwikkeling ozonconcentraties boven de norm

Het landelijk gemiddelde van het aantal dagen met 8-uurgemiddelde ozonconcentraties boven 110 µg/m³ laat van 1992 tot en met 2001 een licht dalende trend zien. Ook in andere Europese landen zijn er aanwijzingen dat de piekniveaus van ozon dalen. De meest waarschijnlijke oorzaak voor de dalende trend is de reductie in Europa van de emissies van stoffen waaruit ozon wordt gevormd. Door bufferende mechanismen in de atmosfeer neemt de ozonvorming minder snel af dan de daling in de emissies van vluchtige organische stoffen en stikstofoxiden. De fluctuatie van ozonconcentraties van jaar tot jaar wordt met name veroorzaakt door de verschillende meteorologische condities. In jaren met veel zomerse dagen zoals 1994 en 1995, worden er meer overschrijdingen waargenomen dan gedurende jaren met minder zomerse dagen zoals het relatief natte 1998.

Beleid

De huidige Europese luchtkwaliteitsnorm voor ozon voor het 8-uurgemiddelde is 110 µg/m³ en mag niet gedurende langdurige periodes worden overschreden. De nieuwe Europese norm voor blootstelling van de bevolking aan piekconcentraties ozon (EU, 2002) betreft een streefwaarde van 120 µg/m³, voor de hoogste 8-uursgemiddelde ozonconcentratie per dag. Deze mag in 2010 niet vaker worden overschreden dan 25 dagen per kalenderjaar, gemiddeld over drie jaar. De lange termijndoelstelling is dat deze streefwaarde op geen enkele dag meer wordt overschreden.

Methodiek

Het gemiddelde en het 10- en 90-Percentiel van het aantal dagen met 8-uurgemiddelde ozonconcentraties boven de 110 µg/m³ zijn afgeleid van de ruimtelijke verdelingen die voor 1992-2001 zijn gemaakt op basis van interpolatie van regionale waarnemingen van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.

Voorkomen Ozon

Ozon is een van nature voorkomend bestanddeel van de lucht op leefniveau. Ozon ontstaat onder invloed van zonlicht uit vluchtige organische stoffen (VOS), koolmonoxide (CO), methaan (CH₄) en stikstofoxiden (NO en NO₂, tezamen aangeduid als NO_x).

Vorming van Ozon

Ozonvorming gebeurt op verschillende ruimte- en tijdschalen. Op schaal van het noordelijk halfrond wordt ozon vooral gevormd door de reactie van weinig reactieve VOS en van CO. Toename van deze emissies draagt mogelijk bij aan het oplopen van het achtergrondniveau van ozon op het noordelijk halfrond. Op lokale en regionale schaal zijn het vooral NO_X en de reactieve VOS die bijdragen aan de ozonvorming. Dit proces is bij gunstige atmosferische omstandigheden (zonlicht, hoge temperatuur, weinig wind) verantwoordelijk voor het optreden van fotochemische smog ('zomersmog'). In deze situatie kunnen uurgemiddelde ozonconcentraties oplopen tot boven de 200 µg/m³.