Milieugezondheidsrisico

In Randstad hoger milieugezondheidsrisico

Het MGR is hoger in de Randstad en lager in de noordelijke en zuidwestelijke regio’s van Nederland. Dat betekent dat mensen in de Randstad een grotere kans hebben om ziek te worden, eerder te overlijden en/of op verminderd welbevinden door milieufactoren dan bijvoorbeeld mensen in de provincies Groningen, Friesland en, Drenthe. Hoe minder luchtvervuiling en omgevingsgeluid, hoe lager het risico. 
De belangrijkste oorzaken voor een hogere MGR in Nederland zijn rijkswegen en luchthavens. 

Wat is het milieugezondheidsrisico (MGR)?

Het milieugezondheidsrisico (MGR) geeft een gezondheidskundige beoordeling van de milieukwaliteit op een locatie of voor een gebied. Het MGR geeft in procenten aan hoeveel van de totale gemiddelde ziektelast lokaal door de milieufactoren geluid en luchtkwaliteit wordt veroorzaakt. Niet alleen een ongezond milieu draagt bij aan de totale ziektelast, maar dat doen ook gedrag (roken, alcohol, voeding, bewegen), persoonsgebonden kenmerken (zoals hoge bloeddruk, diabetes en overgewicht) en arbeidsomstandigheden (mentale en fysieke belasting, chemische stoffen).

Een milieufactor kan verschillende effecten hebben op de gezondheid van mensen. In de huidige versie van het MGR zijn de volgende milieufactoren en effecten meegenomen:

• Voor geluid van weg- en railverkeer, industrie en vliegverkeer is gekeken naar de gezondheidseffecten ernstige slaapverstoring en (sterfte aan) hart- en vaatziekten. Voor vliegtuiggeluid is ook gekeken naar leesachterstand 
• Voor luchtkwaliteit is gekeken naar de gezondheidseffecten astma (alleen voor blootstelling aan stikstofdioxide) en vroegtijdige sterfte door blootstelling aan fijn stof (PM10) en stikstofdioxide (NO₂) in de buitenlucht.
• Daarnaast is het MGR op iedere locatie opgehoogd met andere milieu-gerelateerde ziektelast zoals die door binnenmilieu (vocht, radon, meeroken, formaldehyde), lood (opname uit voeding, en drinkwater en inademing) en andere buitenluchtverontreinigingen (ozon en benzeen). De bijdrage aan de totale ziektelast door deze factoren is niet ruimtelijk verdeeld over Nederland, zodat overal de gemiddelde ziektelast van Nederlanders is toegewezen.

Gebruik van MGR bij planvorming en beleidskeuzes

Het MGR kan gebruikt worden als een instrument om gezondheidsrisico’s door milieufactoren mee te nemen bij planvorming en het maken van beleidskeuzes. Overheden of GGD-en kunnen het MGR bijvoorbeeld gebruiken om locaties te identificeren waar (toekomstige) bewoners een hoger risico lopen op gezondheidseffecten door milieufactoren. Of ze kunnen met het MGR de milieugezondheidsrisico’s tussen planvarianten of scenario’s vergelijken. Bij het veranderen van verkeersstromen komt bijvoorbeeld het gezondheidsrisico door geluid en luchtverontreiniging deels op andere plekken terecht. Dit kan in de besluitvorming worden meegewogen. Een belangrijke beleidskeuze is dan of men het gemiddelde MGR in een gebied wil verlagen of juist het gezondheidsrisico voor de bewoners met de hoogste blootstelling wil aanpakken.

Op deze manier kunnen overheden, zoals gemeenten of provincies, het MGR gebruiken om gezondheidsrisico’s door milieufactoren mee te nemen bij Milieu Effect Rapportage (MER) procedures. Ook kunnen ze het MGR bij planvorming gebruiken om de discussie tussen verschillende stakeholders over gezondheid te faciliteren. 

Daarnaast kan het MGR ook gebruikt worden voor monitoring en benchmarken. 

Praktijkvoorbeelden

Het MGR is door diverse gemeenten, de provincie Overijssel en in de Schipholregio toegepast als instrument om milieu en gezondheid mee te nemen in omgevingsbeleid – zie Relevante Informatie hieronder.