Interesse in natuur, 2021

Nederlanders gebruiken diverse informatiebronnen over de natuur

Uit de periodieke enquête, die gehouden wordt met behulp van een representatieve steekproef onder de Nederlandse bevolking, blijkt dat burgers via verschillende kanalen informatie over natuur krijgen, waarbij tv en film eruit springen als het meest gebruikte kanaal (51%). Hierbij kan gedacht worden aan natuurdocumentaires als Planet Earth van David Attenborough, natuurfilms als Grutto! of Wolf en natuurprogramma's als Vroege Vogels en Waku Waku. Online-informatie volgt als tweede (32%), waarbij gedacht kan worden aan de website Nature Today (met 33.000 abonnees op de nieuwsbrief), gevolgd door natuurtijdschriften en -boeken (24%) en sociale media (17%). Die laatste bron wordt door jongeren vaker geraadpleegd als het over natuur gaat. Door de jaren heen lijken tv en film terrein te verliezen aan apps en sociale media.

Bekendheid met begrip 'biodiversiteit'

Een belangrijk term in discussies rondom natuur(bescherming) is 'biodiversiteit', waarmee naar de diversiteit van plant- en diersoorten wordt verwezen, maar ook naar de diversiteit in hun gemeenschappen en ecosystemen, en genetische diversiteit. Uit onderzoek bleek dat in 2018 87% van de Nederlanders de term 'biodiversiteit' herkent. Dit betekent echter niet dat zij allemaal ook weten wat de term betekent; in totaal 49% van de Nederlandse respondenten geeft aan deze term ook te begrijpen. De term lijkt in Nederland bekender te zijn dan gemiddeld in Europa, waar bijna 30% aangaf de term niet te kennen. Zowel in Nederland als Europa breed zien we bovendien een stijgende bekendheid met de term 'biodiversiteit' vergeleken met 2015.

Een recente analyse in 2022 van het begrip over biodiversiteit door de Nationale Denktank laat vergelijkbare resultaten zien: in een steekproef onder 1226 Nederlanders gaf 51% aan te weten wat biodiversiteit betekent. Als het gaat om Natura 2000, het netwerk beschermde gebieden van de Europese Unie, is de bekendheid beduidend lager. Zo'n 28% van de Nederlanders is bekend met de term 'Natura 2000', en de helft van deze mensen (14%) weet daarbij ook wat het is. Dat is ongeveer evenveel als het Europese gemiddelde (respectievelijk 30% en 11%).

Vormen van betrokkenheid bij natuur die burgers aanspreken

Veel burgers zeggen dat ze graag betrokken zijn bij het beschermen en verbeteren van de natuur. Bijna de helft van de burgers wil graag informatie ontvangen over wat ze kunnen doen voor de natuur (45%) en wil mee denken met natuurorganisaties over natuurbeleid of -beheer (44%). 37% zou met medebewoners buurtgroen of natuur willen verbeteren of onderhouden en een derde zou vrijwilligerswerk willen doen voor een lokale, provinciale of landelijke natuurorganisatie. Hoger opgeleiden hebben meer interesse om betrokken te worden. Ongeveer 20% geeft aan niet betrokken te willen zijn bij natuur. 'Geen tijd' is veruit de belangrijkste reden hiervoor (55% van deze 20%), maar ook 'ander vrijwilligerswerk' (17%) of 'onbekend zijn met de mogelijkheden om iets te doen voor de natuur' (16%) wordt genoemd als reden. Ten opzichte van 2017 zijn er geen significante verschillen in de resultaten.

Motieven van burgers om betrokken te willen zijn bij de natuur

Als het gaat om motieven om wel betrokken te willen zijn bij natuur, komen diverse drijfveren naar voren, met als top drie 'actief en gezond zijn' (45%), 'commitment aan de eigen woonomgeving' (43%) en 'de maatschappij in brede zin' (39%). De eerste twee motieven werden relatief vaker gekozen door oudere respondenten, 'iets voor de maatschappij doen' lijkt voor jongeren een belangrijkere drijfveer. Ook 'leuk en betekenisvol bezig zijn', 'leren' en 'sociale contacten' worden relatief vaak genoemd. Deze motieven reflecteren zowel het bijdragen aan een hoger doel als persoonlijke ontwikkeling.

Onderzoek onder actieve groene vrijwilligers uit 2018 laat zien dat verbondenheid met en bijdragen aan natuur voor hen kernmotivaties zijn. Uit die studie bleek ook dat de meest genoemde redenen voor groene vrijwilligers om actief te blijven te maken hadden met plezier in het vrijwilligerswerk, samenwerken met anderen, actief bezig zijn in de natuur, zingeving en voldoening, en nuttige resultaten behalen. De drijfveren uit dit onderzoek naar groene vrijwilligers vertonen verschillende overeenkomsten met bovenstaande motieven van burgers uit de periodieke enquête.

Interesse en betrokkenheid belangrijk voor beleid

De Rijksnatuurvisie legt de nadruk op het belang van maatschappelijke betrokkenheid. De overheid streeft naar een natuur 'die de samenleving dooradert en die wordt gedragen door de inzet van burgers, bedrijven en particuliere organisaties'. Volgens de visie zal die betrokkenheid niet alleen de maatschappelijk gewaardeerde natuur ten goede komen, maar ook de biodiversiteit en de daaraan verbonden nationale en internationale doelen. Kennis over concepten als biodiversiteit en beleidsinstrumenten als Natura 2000 is belangrijk voor het draagvlak voor de uitvoering van het natuurbeleid. Informatie over motieven van betrokkenheid bij natuur biedt inzichten over de mogelijke bijdrage van burgers aan het halen van natuurdoelen en om de prioriteiten van burgers zelf te begrijpen.

• Burgerbetrokkenheid bij natuur
• Wat is biodiversiteit?