Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
Deze indicator is afgesloten omdat sinds 2012 het rijksbeleid voor nationale landschappen is beëindigd.
Actuele informatie over nationale landschappen kunt u vinden bij indicator
In tijden waarin legers zich nog voornamelijk te voet verplaatsten, was water een probaat verdedigingsmiddel tegen vijanden. De Nieuwe Hollandse Waterlinie moest de steden van het economische en bestuurlijke hart van Holland (de huidige Randstad) beschermen.
Kernkwaliteiten
De Nieuwe Hollandse Waterlinie is een 19de eeuwse verdedigingslinie om de grote steden in het westen van Nederland te beschermen. De linie is 85 kilometer lang en loopt van noord naar zuid vanaf Pampus in het IJmeer tot in de Brabantse Biesbosch. De indicatoren voor kernkwaliteiten die medesturend zijn voor de gebiedsontwikkeling in de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn:
- Historische landschapselementen:van het verdedigingssysteem: Forten, dijken, kanalen, inundatiekommen en openheid schootsvelden;
- Groen en open karakter.
Historische landschapselementen
Het verdedigingsysteem van de Nieuwe Hollandse Waterlinie bestaat uit een verdedigingslijn van dijken en hoger gelegen gebieden en verdedigingswerken (onder meer forten, batterijen en kazematten) met oostelijk daarvan inundatievelden. Deze velden konden gevoed worden door een stelsel van kanalen en sluizen en binnen enkele dagen onder water worden gezet. De forten zijn bij voorkeur gebouwd op plaatsen waar de inundatievelden ontbreken of waar deze worden doorsneden door dijken. Speciale wetgeving, de zogenoemde Kringenwet, moest er voor zorgen dat de schootsvelden van de forten gevrijwaard bleven van opgaande begroeiing en permanente gebouwen. Tegenwoordig is een deel van de schootsvelden nauwelijks meer open, met name aan de oostzijde van Utrecht, bij Leerdam en in het noordelijk deel van het Vechtplassengebied. In de Tweede Wereldoorlog heeft de linie voor het laatst gefunctioneerd waarbij duidelijk werd dat de ingenieuze inundatietechniek was achterhaald.
Groen en open karakter
Ook buiten de schootsvelden komen binnen het nationaal landschap open gebieden voor, bijvoorbeeld bij Weesp, de Loosdrechtse Plassen, aan beide zijden van de rivier de Lek en in de Betuwe. Kleinschalig zijn de gebieden met veel opgaande begroeiing zoals de Noordelijke Vechtplassen, de stadsranden van de agglomeratie Utrecht (inclusief Maarssen, Nieuwegein en Houten) en delen van de Betuwe. Bovendient kent het nationale landschap met uitzondering van de agglomeratie Utrecht vrij weinig bebouwing. Het nationaal landschap heeft hierdoor een groen en vrij open karakter.
| Kengetallen schaal en groen karakter Nieuwe Hollandse Waterlinie (peiljaar 2006) | ||||
| Oppervlakte | ||||
| Totaal (ha) | Totaal (%) | |||
| Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie | 41 984 | |||
| w.v. | (Vrij) kleinschalig gebied | 20 902 | 49,8 | |
| (Zeer) open gebied | 15 321 | 36,5 | ||
| Bebouwing* | 1 459 | 3,5 | ||
| Groen karakter | 4 283 | 10,2 | ||
| w.v. | lijnvormige beplanting | 851 025 m | 20.3 m/ha | |
| boomgaarden | 577 | 1,4 | ||
| boomkwekerijen | 104 | 0,2 | ||
| overige opgaande begroeiing | 3 176 | 7,6 | ||
| *Uitsluitend gebouwen en huizen uit de TOP10 exclusief erven, tuinen, paden, wegen die binnen de bebouwde kom voorkomen | ||||
Bronnen
- Commissie Nationaal Project Nieuwe Hollandse Waterlinie (2006). Eén Linie, samen sterk in de uitvoering. Overkoepelend Uitvoeringsprogramma Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie. Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie, Utrecht
- Luiten, E., J. van Hezewijk, E. Joosting Bunk & P.P. Witsen (2004). Linieperspectief Panorama Krayenhoff. Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie.
- Provincie Noord-Holland (2007). Partiële Herziening Actualisering Streekplan Noord-Holland Zuid.
- Ministeries van VROM, LNV, VenW en EZ (2006). Nota Ruimte: Ruimte voor Ontwikkeling. Deel 4: tekst na parlementaire instemming. Ministerie VROM, Den Haag.
- Provincie Utrecht (2008). Streekplan 2005-2015: Streekplan uitwerking nationale landschappen. Vastgesteld bij besluit van gedeputeerde staten van Utrecht op 8 april 2008.
Relevante informatie
- Nieuwe Hollandse Waterlinie
- Bekijk Nederland opnieuw: Nationale Landschappen
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Kernkwaliteiten van het Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie
- Omschrijving
- De indicatoren van kernkwaliteiten zijn:
1.Historische landschapselementen van het verdedigingssysteem: Forten, dijken, kanalen, inundatiekommen en openheid schootsvelden.
2. Groen en open karakter - Verantwoordelijk instituut
- Planbureau voor de Leefomgeving, Alterra - Wageningen UR
- Berekeningswijze
- 1: GIS-bestanden van Projectbureau Nieuwe Hollandse Waterlinie en de Provincie Noord-Holland en Utrecht zijn aangevuld, geactualiseerd en omgezet naar polygonen op schaal 1:10.000 op basis van TOP10, luchtfoto's 2006, en AHN (Actueel Hoogtebestand Nederland) en aanvullende informatie van Steenbergen, C. & J. van der Zwart (2006).
2: Gegevens over bebouwing en opgaande begroeiing uit de TOP10 zijn geactualiseerd aan de hand van luchtfoto's 2006. Schaalklassen en openheid van schootsvelden zijn berekend met behulp van het model KELK (Roos-Klein Lankhorst et al., 2004). - Basistabel
- Zie berekeningswijze
- Geografische verdeling
- Nationaal Landschap
- Andere variabelen
- Zie berekeningswijze
- Verschijningsfrequentie
- Wanneer relevant.
- Achtergrondliteratuur
- Roos-Klein Lankhorst, J., S. de Vies, J. van Lith-Kranendonk, H. Dijkstra & J.M.J. Farjon. 2004. Modellen voor de graadmeters landschap, beleving en recreatie: Kennismodel Effecten Landschap Kwaliteit KELK, Monitoring Schaal , BelevingsGIS. Planbureaurapporten 20. Natuurplanbureau, Vestiging Wageningen
Steenbergen, C. & J. van der Zwart 2006. Strategisch Laagland: digitale atlas Nieuwe Hollandse Waterlinie. Uitgeverij 010, Rotterdam - Opmerking
- Nulmeting
- Betrouwbaarheidscodering
- Integrale waarneming.
Archief van deze indicator
Referentie van deze webpagina
CLO (2009). Nationaal Landschap Nieuwe Hollandse Waterlinie (indicator 1495, versie 01, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.