Eerste eilegdatum zangvogels, 1986-2014
U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link bekijken.
De laatste decennia zijn zangvogels eerder gaan broeden, wellicht vanwege hogere temperaturen in het voorjaar.
Eilegdatum en klimaat
Over de periode 1986 tot en met 2014 is de gemiddelde eilegdatum van zangvogels met 8 dagen vervroegd. Dit is mogelijk het gevolg van het vroegere optreden van insecten, zoals van vlinders en hun rupsen. Vrijwel alle zangvogels, dus niet alleen insecteneters maar ook zaadeters, zijn namelijk voor het voeren van hun jongen afhankelijk van insecten. Het vroegere optreden van insecten is waarschijnlijk het gevolg van het warmer worden van het voorjaar.
Bronnen
- Huntley, B., R.E. Green, Y.C. Collingham en S.G. Willis (2007) A climatic atlas of European Breeding Birds. Durham University, RSPB en Lynx, Barcelona
- Roos, R. (2004) Opgewarmd Nederland. Stichting Natuurmedia. Amsterdam.
- Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen en A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology. Vol. 148 suppl. 2. Dec 2007.
- Van Strien A.J., W.F. Plantenga, L. Soldaat, C.A.M. Van Swaay en M.F. WallisDeVries. (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia vol 156 (1): 227-235.
- Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38, 4135-4145.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Eerste eilegdatum zangvogels
- Omschrijving
- De ontwikkeling van de gemiddelde eilegdatum van zangvogels wordt beschouwd als een graadmeter voor klimaatverandering, omdat het jaarritme van soorten (fenologie) samenhangt met de afwisseling van seizoenen.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De gegevens zijn afkomstig van het NEM-meetnet nestkaarten. In dit meetnet worden de broedgegevens van tientallen vogelsoorten in heel Nederland geregistreerd. In veel gevallen kan daarmee een schatting worden gemaakt van de dag waarop de eerste eieren zijn gelegd. De graadmeter is gebaseerd op de gemiddelde eerste eilegdatum per soort per jaar. Dit gemiddelde is alleen berekend wanneer voor die soort in dat jaar van minstens tien nesten bruikbare data beschikbaar waren. Met dit criterium doet per jaar ongeveer de helft van de soorten mee. Voor deze soorten zijn gemiddeld per soort per jaar ongeveer 200 nestkaarten beschikbaar. Bij minder dan tien nestkaarten is de eilegdatum via een statistisch model geschat vanuit de eilegdatums van andere soorten in het bestand. Daarna is de gemiddelde eilegdatum van alle soorten berekend. De graadmeter is berekend uit de gemiddelde eilegdatum van 43 zangvogels.De graadmeter is gebaseerd op de volgende soorten:appelvink, boerenzwaluw, bonte vliegenvanger, boomklever, boomkruiper, bosrietzanger, ekster, fitis, geelgors, gekraagde roodstaart, gierzwaluw, glanskop, grasmus, graspieper, grauwe klauwier, grauwe vliegenvanger, grote lijster, heggenmus, huiszwaluw, kauw, kleine karekiet, kneu, koolmees, kruisbek, kuifmees, matkop, merel, pimpelmees, putter, ringmus, roodborst, roodborsttapuit, spotvogel, spreeuw, tjiftjaf, tuinfluiter, veldleeuwerik, vink, winterkoning, witte kwikstaart, zanglijster, zwarte kraai, zwarte mees en zwartkop.De stippen in het figuur zijn de meetwaarden. Door deze meetwaarden is met behulp van het programma TrendSpotter (Visser, 2004) een flexibele trend berekend (de doorgetrokken lijn). Het gekleurde vlak geeft het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn aan.
- Basistabel
- Zie tabblad 'Eilegdatum van zangvogels' onder download figuurdata.
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Van Strien A.J., W.F. Plantenga, L. Soldaat, C.A.M. Van Swaay en M.F. WallisDeVries. (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia vol 156 (1): 227-235.
Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38, 4135-4145. - Opmerking
- Met ingang van versie 6 (2013) stellen we het aantal dagen vervroeging vast aan de hand van de trendwaarde.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2015). Eerste eilegdatum zangvogels, 1986-2014 (indicator 1405, versie 08, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.
