Woningbouw nabij LPG-tankstations, 2003

Bij de helft van de LPG-stations staan woningen te dichtbij

Sinds 1984 moet tussen nieuw te bouwen woningen en LPG-stations een afstand van minimaal 80 meter worden aangehouden (VROM, 1983). Vanaf 1984 heeft men ook een begin gemaakt met sanering van stations waar woningen te dichtbij stonden. Lang niet alle bestaande knelpunten zijn echter gesaneerd. Bovendien zijn veel gevallen aan te wijzen waar na 1984 nieuwe stations te dicht bij woningen zijn gebouwd of woningen zijn gebouwd binnen de afstandsnorm. Dit heeft er toe geleid dat op dit ogenblik bij iets meer dan de helft van de 2.200 LPG-stations in Nederland woningen te dicht bij het station staan. Het gaat in totaal om 12.000 à 13.000 woningen.

Sanering van knelpunten

Het Ministerie van VROM wil dat in de eerste plaats de vergunning voor de opslag en verkoop van LPG wordt ingetrokken van stations waar woningen voorkomen op een afstand kleiner dan 25 meter. Dat dient te gebeuren binnen drie jaar nadat het ontwerpbesluit (Staatscourant, 2002) waarin de nieuwe afstandseisen zijn opgenomen, zal zijn vastgesteld, en te beginnen bij de stations met het grootste aantal woningen in de nabije omgeving (VROM, 2003a). Circa 230 stations hebben in totaal 300 à 400 woningen op een afstand van minder dan 25 meter. Bij circa 170 van deze 230 stations is slechts één woning binnen deze afstand te vinden. Sluiten van die 230 stations betekent niet alleen dat voor bijna 4.000 woningen de norm voor het plaatsgebonden risico (PR) niet meer wordt overschreden, maar mogelijk ook dat extra ruimte voor woningbouw vrijkomt. Zou er voor gekozen worden om de 230 stations met het grootste aantal woningen binnen de afstandsnorm te sluiten, ongeacht of er woningen op minder dan 25 meter staan, dan zou het totale aantal betrokken woningen met bijna 8.000 worden teruggebracht.

Onderzoek naar omvang van het risico

In 2002 zijn integrale onderzoeken gestart naar de risico's verbonden aan de productie- en gebruiksstromen van drie gevaarlijke stoffen: chloor, ammoniak en LPG (TNO, 2003; VROM, 2003b). Deze en eerdere onderzoeken laten duidelijk zien dat de autogasmarkt - met name de verkooppunten van LPG - een belangrijke bron van problemen vormt. Daarom is begin 2003 door KPMG de geografische ligging van alle LPG-tankstations en hun vulpunt bepaald (KPMG/OAG, 2003). Daarna heeft RIVM hieraan gegevens over woonbebouwing gekoppeld. De branche heeft omzetgegevens aangeleverd voor een derde van de stations. Voor stations waarvan de omzet niet bekend is, is een gemiddelde omzet aangenomen.

Levering van LPG aan tankstations belangrijkste bron van risico's

De meest waarschijnlijke en ernstige incidenten bij LPG-tankstations treden op tijdens het leveren van de brandstof. De frequentie waarmee brandstof wordt geleverd - en dus de omzet van het tankstation - heeft daarom een grote invloed op het risico voor omwonenden. De plaats van het vulpunt is bepalend voor de ruimtelijke spreiding van het risico rondom het station. Verplaatsen van het vulpunt is daardoor ook een te overwegen maatregel om een knelpunt op te lossen.In Nederland heeft zich één maal een incident voorgedaan waarbij een brand tijdens levering van autogas leidde tot explosie van de tankwagen. Hierbij werd grote schade aangericht aan het station en zijn delen van de tank weggeslingerd tot op 125 meter afstand. Dit incident vond plaats in 1978 op een station gesitueerd langs de snelweg bij Wychen.

Discussie over afstandsnormen

In het eerder vermelde ontwerpbesluit worden tot woonbebouwing aan te houden afstanden aangegeven als functie van de omzet. De onderbouwing van die afstanden is, gezien de financiële consequenties van de saneringsoperatie, onderwerp van uitgebreide discussie. Afhankelijk van de geraadpleegde bron varieert de contour waarbinnen het overlijdensrisico 10^-5 per jaar bedraagt, tussen 35 meter en minder dan 10 meter. Hier is uitgegaan van de afstand van 25 meter die VROM hanteert om de stations aan te wijzen die in eerste instantie moeten worden gesaneerd. De afstanden tot het punt waar het plaatsgebonden risico 10^-6 per jaar bedraagt - de grenswaarde waaraan alle stations in 2010 moeten voldoen - zijn afkomstig uit het ontwerpbesluit.