NO2-piekconcentraties in Nederland, 1986-2002

Gunstige ontwikkeling concentratie stikstofdioxide

De EU-norm voor uurwaarden van stikstofdioxide (NO₂) wordt in Nederland niet overschreden. Incidenteel komt het voor dat lokaal 1 à 2 keer per jaar uurwaarden van rond 200 µg/m³ worden bereikt. Zo steeg in 2002 de concentratie op twee stadsstations en een straatstation gedurende een uur boven de 200 µg/m³. De EU-norm staat toe, dat de grens van 200 µg/m³ maximaal 18 uur per jaar mag worden overschreden. In 1994 is dat, op een tweetal straatstations, voor het laatst waargenomen. De concentratie die op 18 uur gedurende een jaar is overschreden, daalde de afgelopen 10 jaar gemiddeld met 2,5% per jaar. De NO₂-concentratie die op 18 uren is overschreden, is het hoogst in de Randstad. Dit valt te verwachten omdat daar de jaargemiddelde concentratie ook het hoogst is.

Verschillende normen voor lange en korte blootstelling aan NO2

De Europese Unie heeft een tweetal grenswaarden voor NO₂-concentraties vastgesteld ter bescherming van de volksgezondheid: voor langdurige blootstelling en voor kortdurende piekconcentraties (EU, 1999).

• Voor langdurige blootstelling geldt de grenswaarde van 40 µg/m³ voor de jaargemiddelde NO₂-concentratie (zie bovenstaande figuur).
• Voor de blootstelling aan piekconcentraties van NO₂ is de grenswaarde 200 µg/m³ voor het uurgemiddelde van NO₂. Deze waarde mag niet vaker dan 18 maal per kalenderjaar worden overschreden.

• Stikstofdioxide in lucht, 1992-2023

Per 19 juli 2001 zijn deze normen opgenomen in de Nederlandse wetgeving met het Besluit Luchtkwaliteit (Stb, 2001). Op 1 januari 2010 moet aan de grenswaarden worden voldaan. Tot dat moment gelden plandrempels, die jaarlijks afnemen tot de grenswaarde is bereikt in 2010. In 2002 was de plandrempel voor de jaargemiddelde NO₂-concentratie 56 µg/m³ en voor de uurwaarde, die maximaal 18 maal per jaar mag worden overschreden, 280 µg/m³.

Effecten van stikstofdioxide op de natuur en volksgezondheid

Nadelige effecten bij mens en ecosystemen van NO₂ treden op bij kortdurende blootstelling aan hoge niveaus van NO₂ en bij langdurige blootstelling aan lage niveaus van NO₂.

• Effecten van verkeersemissies op de gezondheid worden steeds aannemelijker. NO₂ wordt hierbij gezien als een indicator van het mengsel van (deeltjesvormige) luchtverontreiniging dat voornamelijk afkomstig is uit uitlaatgassen van het verkeer. Effecten zoals afname van de longfunctie kunnen op grote schaal onder de bevolking voorkomen. Andere effecten zoals toename van astma-aanvallen, ziekenhuisopnamen, hart- en vaatziekten en vroegtijdige sterfte komen minder vaak voor en betreffen vaak mensen met een zwakkere gezondheid.
• Effecten op de natuur zijn bladschade als gevolg van omzetting van NO_x in het bladvocht in stikstofverbindingen. Daarnaast vindt in de atmosfeer omzetting plaats van NO₂ naar nitraat, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan de verzuring en vermesting van bodem en oppervlaktewater.

• Overzicht milieuthema's en effecten op de natuur