Koolmonoxide in lucht, 1990-2012
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
De Europese norm voor piekconcentraties van koolmonoxide in de buitenlucht (10.000 µg/m3 voor de glijdende 8-uurgemiddelde concentratie) werd in 2012 niet overschreden.
Metingen van koolmonoxideconcentraties in het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit laten zien dat de grenswaarde van 10.000 µg/m3 voor de glijdende 8-uurgemiddelde concentratie in Nederland al sinds 1994 niet meer is overschreden. De dalende trend is het gevolg van aangescherpte emissie-eisen voor het verkeer en emissiereducerende maatregelen bij de industrie. Koolmonoxide vormt dan ook al lang geen probleem meer voor de luchtkwaliteit in Nederland.
Bronnen
Koolmonoxide komt vooral vrij bij onvolledig verlopende verbrandingsprocessen. Het wegverkeer is verreweg de belangrijkste bron; het neemt 46% van de emissie voor zijn rekening. Sinds 1990 zijn de emissies in Nederland bijna gehalveerd. Dit is voornamelijk toe te schrijven aan de stapsgewijs aangescherpte Europese emissie-eisen voor de typekeuring van motorvoertuigen. De eisen voor de kwaliteit van de uitlaatgassen hebben uiteindelijk geresulteerd in de toepassing van driewegkatalysatoren bij personen- en bestelauto's op benzine en LPG. Nieuwe dieselpersonenauto's worden vanaf 1996 uitgerust met een oxidatiekatalysator. Bij dieselbestelauto's vindt deze toepassing plaats vanaf 2000.
Normstelling
De grenswaarden voor koolmonoxideconcentraties hebben als doel de volksgezondheid te beschermen. In de Europese richtlijn is een grenswaarde vastgelegd van 10.000 µg/m3 voor de glijdende 8-uurgemiddelde concentratie van koolmonoxide. Deze waarde mag niet worden overschreden. De Europese grenswaarde is sinds 2005 van kracht. Via de Wet Milieubeheer uit 2007 is de Europese grenswaarde voor koolmonoxide vastgelegd in de Nederlandse wetgeving. In 2008 is Europese regelgeving voor de luchtkwaliteit herzien. De tot dan toe bestaande norm voor koolmonoxide is hierin ongewijzigd overgenomen.
De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) hanteert naast de hierboven genoemde waarde voor het 8-uursgemiddelde ook nog richtlijnen voor de maximaal toegestane waarde van het uurgemiddelde (30 mg/m³), van het 30-minutengemiddelde (60 mg/m³) en van het 15-minutengemiddelde (100 mg/m³).
Effecten
Koolmonoxide reageert met hemoglobine in het bloed. Koolmonoxide vermindert hierdoor de transportcapaciteit van zuurstof in het bloed. Bij hoge niveaus van koolmonoxide in het bloed bestaat er een risico voor oudere mensen met hartklachten en voor zwangere vrouwen.
Koolmonoxide levert ook een bijdrage tot de verhoging van het achtergrondsniveau van ozon op hemisferische schaal.
Bronnen
- EU (2008) Richtlijn 2008/50/EG van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2008 betreffende de luchtkwaliteit en schonere lucht voor Europa. Publicatieblad van de Europese Unie L 152/1.
- Mooibroek, D., Berkhout, J.P.J. & Hoogerbrugge, R. (2013) Jaaroverzicht Luchtkwaliteit 2012. Rapport 680704023, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Wesseling, J. & Beijk, R. (2008) Korte-termijn trend in NO2 en PM10 concentraties op straatstations van het LML. Briefrapport 680705007, Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven.
- Wet Milieubeheer (2007) Wet van 11 oktober 2007 tot wijziging van de Wet milieubeheer (luchtkwaliteitseisen). Staatsblad 414. [Zoek in Staatsblad op '11 oktober 2007']
Relevante informatie
- Nationale luchtkwaliteit: beleid
- Nationale luchtkwaliteit: overzicht normen
- Emissies naar lucht door wegverkeer, 2023
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 2021
- Emissies naar lucht door verkeer en vervoer, 1990-2021
- Emissies naar lucht, 1990-2010
- Infomil > Luchtkwaliteit: wettelijk kader en toelichting.
- EU > Informatie over het luchtkwaliteitsbeleid van de Europese Unie.
- Voor een nadere uitleg over de implementatie van de Europese regelgeving voor lucht in de Nederlandse wetgeving zie Handboek Implementatie milieubeleid EU in Nederland.
- RIVM > Themasite Grootschalige Concentratiekaarten Nederland.
- RIVM > Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
- Informatie over de actuele en toekomstige ontwikkelingen voor de luchtkwaliteit is te vinden in Balans van de Leefomgeving 2012 en Nationale Milieuverkenning 2006-2040.zijn
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Gemiddelde maximale 8-uursgemiddelde concentratie van koolmonoxide in lucht
- Omschrijving
- Gemiddelde maximale 8-uursgemiddelde concentratie van koolmonoxide in lucht op basis van meetgegevens van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
- Verantwoordelijk instituut
- Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM)
- Berekeningswijze
- Jaargemiddeldes zijn berekend uit de maximale 8-uurswaarde per dag. Voor de berekening van een geldig jaargemiddelde is het criterium gehanteerd dat er minimaal 75% van het maximaal mogelijke aantal uurwaarden in een jaar beschikbaar moet zijn.
- Basistabel
- Reken- en Informatiesysteem Lucht van het Centrum voor Milieumonitoring van het RIVM.
- Geografische verdeling
- De trendfiguren 2000-2012 (regionale stations) en 1990-2012 (straatstations) zijn gebaseerd op meetgegevens van vier (met ingang van 2011: twee) regionale stations respectievelijk vijf (met ingang van 2011: een) straatstations van het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit.
- Andere variabelen
- Het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit levert ook informatie over andere luchtverontreinigende stoffen als ammoniak, fijn stof, ozon, stikstofoxiden en zwaveldioxide.
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Jaaroverzicht luchtkwaliteit 2011 (Mooibroek et al., 2012; zie bij 'Referenties'). Meten waar de mensen zijn (Buijsman 2009/009; zie bij 'Referenties').
- Opmerking
- 1. In tegenstelling tot voorgaande jaren wordt geen kaart meer gepresenteerd. Het aantal meetstations is inmiddels te gering om op betrouwbare wijze de uitkomsten van modelberekeningen te verifiëren. Het aantal meetstations is in 2011 verder verminderd door de ontwikkelingen in de concentraties. 2. De jaargemiddeldes zijn berekend op basis van een stationsset, waarvan de stations (vrijwel) gedurende de gehele beschouwde periode in bedrijf zijn geweest. Ook andere berekeningswijzen zijn mogelijk; de resultaten kunnen dan anders uitpakken (Wesseling & Beijk, 2008). 3. Met ingang van 2012 zijn drie regionale stations operationeel; twee daarvan zijn gebruikt voor de tredlijn. Het derde station is pas in 2011 in bedrijf gekomen. Door de vlakke concentratieverdeling over Nederland geven deze toch een redelijk betrouwbaar beeld voor Nederland als geheel. 4. De meetresultaten van de regionale stations Loenen (733) en Wekerom (738) zijn als een meetreeks beschouwd. 5. Er zijn onvoldoende meetreeksen van staddstations beschikbaar om een betrouwbare ontwikkeling in deze categorie te kunnen schetsen. 6. De meetreeks voor het gemiddelde van de straatstations is na 2010 niet voortgezet. Met ingang van 2011 is namelijk nog maar een straatstation in bedrijf. Hiervan wordt nu de meetreeks 2004-2011 gepresenteerd.
- Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2013). Koolmonoxide in lucht, 1990-2012 (indicator 0465, versie 09, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.