Ozonlaagaantastende stoffen en vervangers, mondiaal gebruik, 1980-2000

Ontwikkeling CFK's en halonen

De wereldwijde productie en het gebruik van chloorfluorkoolwaterstoffen (CFK's) en halonen is vanaf het eind van de jaren tachtig tot 1997 sterk gedaald (AFEAS, 2001). Vanaf 1997 is de productie van CFK's echter vrijwel constant gebleven, op een niveau van 15% van het topjaar 1988. Wereldwijd ligt er nog veel CFK opgeslagen in producten (koel-, isolatiesystemen) dan er gebruikt wordt. Jaarlijks lekt een deel van het koel- of isolatiemiddel uit deze systemen, wat vertaalt in emissies die thans nog steeds hoger zijn dan het gebruik. Terugwinning of vernietiging van CFK's en halonen uit bestaande apparaten zou deze emissies nog fors kunnen verlagen.

Ontwikkeling CFK-vervangers

Opmerkelijk is dat wereldwijd ook het gebruik van HCFK's, die tijdelijk als vervanger gebruikt kunnen worden, vanaf 1997 constant blijft. Daarentegen groeit het gebruik van fluorkoolwaterstoffen (HFK's), die geen ozonlaagaantastende werking hebben, maar wel bijdragen een het versterkte broeikaseffect, vanaf 1996 nog wel met circa 20% per jaar. CFK's en halonen worden ook vervangen door perfluorkoolwaterstoffen (PFK's) en zwavelhexafluoride (SF₆), stoffen die echter ook andere toepassingen hebben dan als vervanger van CFK's of halonen.

Beleid

Het internationale beleid heeft tot doel het beperken of stopzetten van de productie en het gebruik van stoffen die de ozonlaag aantasten. Een groot aantal landen heeft het Montreal Protocol getekend en zich daarmee verplicht om vanaf 1996 geen CFK's meer te gebruiken (in ontwikkelingslanden vanaf 2010).

Relevantie

Chloor-, broom- en stikstofverbindingen beïnvloeden de concentratie van ozon in de stratosfeer in negatieve zin. De ozonlaag beschermt de aarde tegen te hoge instraling van ultraviolet (UV)-licht.

Methodiek

De figuur toont de fysieke productie/consumptiehoeveelheden. Het potentiële effect van CFK's en andere stoffen op de aantasting van de ozonlaag wordt uitgedrukt in CFK-11-equivalenten met behulp van de zogenaamde Ozon Depletion Potential (ODP). Dit getal geeft het relatieve ozonlaagaantastende vermogen van een kg van één stof ten opzichte van een kg CFK-11. De ODP van andere CFK's zijn circa 1, van halonen tussen 3 en 10 en van HCFK's circa 0,1. De ODP-factor van HFK's is 0 omdat deze stoffen geen ozonlaagaantastende werking hebben.