Fosfaatverzadiging landbouwgronden

Ruim helft van landbouwgronden is fosfaatverzadigd

Uit grondanalyses, uitgevoerd in de jaren 1992-1998, is afgeleid dat 56% van het areaal landbouwgrond als verzadigd beschouwd kan worden (1,3 mln hectare). Bijna de helft van dit areaal bestaat uit kalkarme zandgronden. De verzadiging hier is het gevolg van de grote hoeveelheden dierlijke mest die sinds begin jaren '60 van de vorige eeuw in de zandgebieden op landbouwgronden zijn toegepast.

Fosfaatverzadigde grond

Onder een fosfaatverzadigde grond wordt verstaan een grond die zodanig is opgeladen met fosfaat, dat op termijn in het bovenste grondwater (gemiddelde hoogste grondwaterstand; GHG) een fosforconcentratie van 0,15 mg/l wordt overschreden.
Voor kalkarme zandgronden is vastgesteld dat deze concentratie wordt bereikt als de capaciteit van de bodemlaag tussen maaiveld en de gemiddeld hoogste grondwaterstand om fosfaat te binden met 25% is verbruikt. Ook voor klei- en veengronden is een voorlopige grenswaarde afgeleid. Er wordt dus al over een fosfaatverzadigde grond gesproken als 25% van de bindingscapaciteit benut is; dit hoeft dus geen 100% te zijn.

Effecten van fosfaatverzadiging op oppervlaktewater

Fosfaatverzadigde gronden vormen een potentieel risico voor eutrofiëring van oppervlaktewater. Met name de sterk fosfaatverzadigde gronden (50% of meer van de bindingscapaciteit is verbruikt) met een hoge grondwaterstand die in direct contact staan met oppervlaktewater, kunnen relatief veel fosfor via af- en uitspoeling naar het oppervlaktewater afgeven, waardoor nadelige gevolgen voor waterecosystemen kunnen optreden.

Wetgeving om fosfaatoverschot terug te dringen

In 1987 is begonnen met mestregelgeving om de overmatige fosfaatgiften die met dierlijke mest werden gegeven terug te dringen. Dit heeft ertoe geleid dat het fosfaatoverschot van landbouwgronden geleidelijk is afgenomen. Met de invoering van het stelsel van gebruiksnormen voor fosfaat (Meststoffenwet) in 2006 is ook de gift van kunstmest onder de regelgeving gebracht.

Verwachte effecten van maatregelen

De ophoping van fosfaat zal geleidelijk verder afnemen. Het doel is om in 2015 evenwichtsbemesting te bereiken. Omdat er tot 2015 nog steeds meer fosfaat wordt gegeven, dan er via het geoogste gewas wordt afgevoerd, zal pas op lange termijn een vermindering van de fosfaatverzadigingstoestand van de bodem verwacht kunnen worden.