Balans van fosfor in de landbouw, 2012 - 2014
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Vooral via krachtvoer en kunstmest komen grote hoeveelheden fosfor de landbouw binnen. De afvoer geschiedt via dierlijke en plantaardige producten. Jaarlijks is er een overschot dat de bodem belast. In de periode 2012-2014 bedraagt het jaarlijks verlies naar het milieu, ofwel het fosforoverschot, gemiddeld 5 miljoen kg.
Toelichting bij het stroomschema
Het stroomschema laat een vereenvoudigde weergave zien van de fosforstromen die in de landbouw optreden. Het beschrijft de aanvoerposten, afvoerposten en retourstroom voor fosfor in de landbouw. Op basis van het schema kan de hoeveelheid fosfor worden berekend die via de landbouw in het milieu terecht komt (fosforoverschot). Door op "Download figuurdata" te klikken zijn de cijfers te downloaden van de individuele jaren 2012, 2013 en 2014.
Aanvoerposten
De aanvoerposten staan bovenin het stroomschema. Fosfor komt vooral via krachtvoer voor het vee en kunstmest de landbouw binnen. Daarnaast zijn er enkele kleinere aanvoerposten die in het schema vermeld staan als "overige aanvoer" (compost, zaai- en pootgoed, zuiveringsslib). In de periode 2012-2014 is via alle aanvoerposten tezamen jaarlijks gemiddeld 78 miljoen kg fosfor in de landbouw terecht gekomen.
Afvoerposten
Onderin het stroomschema staan de belangrijkste afvoerposten. Fosfor verlaat de landbouw vooral via vastlegging in dierlijke productie, mestafzet buiten de landbouw en via de afzet van plantaardige producten. In de periode 2012-2014 is via deze drie posten jaarlijks gemiddeld 71 miljoen kg fosfor uit de landbouw verdwenen.
Retourstroom binnen de landbouw
Voor fosfor kan binnen de landbouw één retourstroom worden onderscheiden. Via ruwvoer (kuilgras, weidegras, hooi en snijmaïs) wordt aan de landbouwgrond onttrokken fosfor rechtstreeks terug geleverd aan de veehouderij (42 miljoen kg fosfor, waarvan 2 miljoen kg in de voorraad terecht komt).
Fosforoverschot
Het fosforoverschot in de periode 2012-2014 bedraagt jaarlijks gemiddeld 5 miljoen kg (aanvoer minus afvoer). Dit overschot hoopt zich in de bodem op.
Bronnen
- CBS (1992). Mineralen in de landbouw, 1970-1990. Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2015). Dierlijke mest en mineralen 2014. Centraal Bureau voor Statistiek, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2016a). StatLine: Mineralenbalans landbouw. Centraal Bureau voor Statistiek, Den Haag / Heerlen.
- CBS (2016b). Mineralenbalans landbouw. Korte onderzoeksbeschrijving. Centraal Bureau voor Statistiek, Den Haag / Heerlen.
Relevante informatie
- Meer informatie over de balans van fosfor in de landbouw is te vinden in de databank StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Balans van fosfor in de landbouw
- Omschrijving
- Grafische weergave van de balans voor fosfor in de landbouw voor de jaren 2012-2014 (gemiddelde) door middel van een vereenvoudigd stroomschema. In het schema zijn de diverse aanvoerstromen, afvoerstromen, retourstromen binnen de landbouw en overschotten getekend waarbij voor elke stroom de hoeveelheid fosfor is aangegeven.
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
- Berekeningswijze
- Bij het opstellen en analyseren van de fosforbalans is gewerkt op basis van de volgende uitgangspunten:
1. de aanvoerstromen in de balans moeten overeenkomen met de afvoerstromen, inclusief de verliesstromen;
2. in de fosforbalans moet dit gelden op zowel het niveau van de cultuurgrond (cultuurgrondbalans) als de veehouderijen (veehouderijbalans);
3. bij de veehouderijbalans is het gebruik van ruwvoer en krachtvoer in balans met de mineraaluitscheiding van het vee en de vastlegging in dierlijke productie. De cijfers van de balansposten zijn afgeleid conform de methodiek van de Werkgroep Uniformering Mest- en mineralencijfers;
4. bij de cultuurgrondbalans is de afvoerstroom 'verlies naar de bodem' gelijk gesteld aan het verschil tussen de aanvoerstromen en de andere afvoerstromen. De cijfers hiervan komen overeen met de bodembalanscijfers op StatLine (CBS, 2016a).
De oorspronkelijke methode voor het samenstellen van de balansen wordt beschreven in het rapport Mineralen in de landbouw, 1970-1990 (CBS, 1992). Dit rapport vormt nog steeds de basis voor de huidige fosforbalansen. Door voortschrijdend inzicht worden zo nu en dan aanpassingen in de methode doorgevoerd. Zo omvat de aanvoer van kunstmest in 2014 alleen het deel dat door de landbouwsector gebruikt wordt, waardoor het gebruik van kunstmest zo'n 4 à 8 procent lager uitkomt. - Basistabel
- Statline: Mineralenbalans landbouw (CBS, 2016a)
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Mineralenbalans landbouw (CBS, 2016b)
- Betrouwbaarheidscodering
- Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2016). Balans van fosfor in de landbouw, 2012 - 2014 (indicator 0095, versie 15, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.