Aantalsontwikkeling dagactieve zoogdieren, 1994-2013
U bekijkt op dit moment een afgesloten indicator. Deze indicator wordt niet meer bijgewerkt. De reden hiervoor staat hieronder vermeld. De archiefversies van deze indicator (indien aanwezig) zijn nog wel beschikbaar.
Deze indicator is beëindigd. Dagactieve zoogdieren zijn opgenomen in de indicator 'Trend van zoogdieren'.
Van de zes dagactieve zoogdiersoorten die tegelijk met vogels tijdens de broedvogeltellingen worden geteld, vertoont alleen de ree een matige toename. De andere soorten blijven over de gehele telperiode stabiel of vertonen een geringe afname.
Haas
De haas komt in bijna het gehele land voor, met uitzondering van enkele stedelijke gebieden.
Ondanks het hoge voortplantingsvermogen zijn er grote schommelingen in de hazenstand en was er in veel gebieden in Nederland na 1970 sprake van een dalende tendens. De oorzaken daarvan moeten worden gezocht in veranderingen in de landbouw en het landschap. Daarnaast speelt de virusziekte EBHS (European Brown Hare Syndrom) mogelijk een rol. Ook in de eerste jaren van de meetreeks vanaf 1997 is een afname te zien. Maar over de laatste 10 jaar is er weer een matige toename, waardoor de trend als geheel op stabiel uitkomt.
Konijn
Ook konijnen komen in het gehele land voor, maar op zandgronden beduidend vaker dan elders. Konijnen komen ook meer en meer in stedelijk gebied voor. In de tweede helft van de 20e eeuw zijn er twee perioden geweest met een sterke achteruitgang als gevolg van virusziekten: myxomatose vanaf halverwege de jaren vijftig en Rabbit Haemorraghic Disease (RHD) vanaf begin jaren negentig.
Sinds 2003 is weer een landelijk een herstel van de populatie te zien, waardoor de trend over de periode 1997-2013 uitkomt op stabiel.
Ree
De ree heeft zich in de vorige eeuw van het oostelijk deel van Nederland ook over het noorden, midden en zuiden van ons land uitgebreid. Ook in de vastelands duinen is een populatie aanwezig.
De ree is de kleinste en meest voorkomende hertensoort in Nederland. Omstreeks 1980 was de geschatte omvang van de populatie 25.000 tot 30.000 dieren. In 2007 was de populatie gegroeid tot 50.000 à 60.000 dieren. De tellingen in het BMP project sinds 1994 laten zien dat de populatie van het ree sindsdien geleidelijk is toegenomen.
Eekhoorn
De eekhoorn is een typische bosbewoner, vooral van naaldbossen. Ze komen voor op de hogere zandgronden, het heuvelland en in een deel van de Hollandse duinen.
In de zestiger jaren zorgde een virusziekte ervoor dat de eekhoorn zeldzaam werd, maar na 1970 heeft weer herstel plaatsgevonden. De populatie van de eekhoorn is sinds het begin van de meetreeks in 1996 opnieuw matig afgenomen, en ook de laatste 10 jaar is er sprake van een matige afname. Overigens komen naast de inheemse eekhoorn ook hier en daar exotische eekhoorns voor. De ontwikkeling daarvan wordt scherp in de gaten gehouden, omdat ze de inheemse eekhoorn mogelijk verdringen.
Vos
Van oudsher komen vossen voor op de hogere zandgronden, maar de laatste decennia heeft er een duidelijke uitbreiding plaats gevonden naar de lager gelegen delen van Nederland. De duinen zijn sinds het eind van de jaren zestig van de vorige eeuw door vossen bewoond, hoogstwaarschijnlijk nadat ze door mensen zijn uitgezet.
De landelijke trend van de vos is stabiel in de periode vanaf 1994. Maar er zijn zowel gebieden waar de soort toeneemt, als waar deze afneemt.
Egel
De egel komt in het gehele land voor in allerlei gevarieerde landschappen, waaronder parken en tuinen in stedelijke gebieden. Alleen in heide en (naald-) bossen op drogere zandgronden komt de soort minder voor. Tussen 1994 en 2003 was sprake van een achteruitgang, maar na het dieptepunt in 2003 is de populatieomvang wel weer toegenomen. Sinds 2010 gaat het echter opnieuw de verkeerde kant uit. Over de gehele periode vanaf 1994 komt de landelijke trend van de egel uit op matige afname.
Overige zoogdieren NEM
Bronnen
- Broekhuizen, S., B. Hoekstra, V. van Laar, C. Smeenk en J.B.M. Thissen (1992) Atlas van de Nederlandse zoogdieren. Stichting Uitgeverij KNNV, Utrecht.
- Dijkstra, Vilmar en Tom van der Meij (2012). Resultaten dagactieve zoogdieren 2012. De Telganger, oktober 2013.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Dagactieve zoogdieren
- Omschrijving
- Ontwikkeling van populatie van ree, vos, eekhoorn, haas, konijn en egel
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De meeste soorten zoogdieren zijn door hun veelal nachtelijke en verborgen levenswijze moeilijk waar te nemen. Dit maakt het verkrijgen van voldoende waarnemingen en volgen van de populaties niet eenvoudig. In het kader van het NEM worden zoogdieren gevolgd in verschillende projecten. Dit betreft dagactieve zoogdieren, vleermuizen en de hazelmuis. In deze indicator zijn de volgende dagactieve zoogdieren opgenomen: haas, konijn, ree, vos, eekhoorn en egel. Voor hazelmuis en vleermuizen wordt naar afzonderlijke indicatoren verwezen. De cijfers over dagactieve zoogdieren worden verzameld door tellers van het landelijke meetnet broedvogels (BMP). Een deel van de tellers geeft behalve gegevens over vogels ook waarnemingen over zoogdieren door. Het betreft hier gegevens over ongeveer 425 plots per jaar.Buiten het NEM om, worden ook gegevens verzameld over andere zoogdieren: de das, otter, bever, muskusrat, hamster, bruinvis, gewone en grijze zeehond. Van deze soorten zijn ook indicatoren in het CLO opgenomen.
- Basistabel
- De index van de betrokken soorten met hun trend staan onder het tabblad afzonderlijke soorten in Download figuurdata.
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Dijkstra, Vilmar en Tom van der Meij (2012). Resultaten dagactieve zoogdieren 2011. De Telganger, oktober 2012: 9-13.
- Betrouwbaarheidscodering
- B. Schatting gebaseerd op een groot aantal (zeer accurate) metingen, waarbij representativiteit van de gegevens vrijwel volledig is.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Aantalsontwikkeling dagactieve zoogdieren, 1994-2013 (indicator 1424, versie 07, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.