Stikstofoxidenconcentratie in Nederland, 1990-2008

Gunstige ontwikkeling concentraties stikstofoxiden

De jaargemiddelde concentratie van stikstofoxiden (NO_x= NO + NO₂) daalde in de afgelopen 18 jaar met gemiddeld ca. 2,5 % per jaar. In 2008 was de gemiddelde concentratie in Nederland 26 µg/m³ (uitgedrukt in µg NO₂/m³). De daling lijkt de laatste jaren iets af te vlakken: ca. 1,7 % per jaar in de periode 2000 - 2008. De daling is het resultaat van maatregelen bij verkeer, industrie en energie.

In tegenstelling tot bij concentraties van stikstodioxide (NO₂) is de daling van de concentratie van stikstofoxiden in binnenstedelijke straten sterker dan bij regionale concentraties (ca. 3,5 % tegen ca. 2 % per jaar in de periode 2000 - 2008). Dit kan duiden op een situatie waarbij NO_x emissies door verkeer dalen maar het aandeel stikstofdioxide daarin relatief stijgt.

De eerste dochterrichtlijn stelt een aantal eisen aan de omvang van natuurgebieden en aan de locatie van monsternemingspunten van stikstofoxiden. Nederland heeft de richtlijn in dit opzicht strikt geïnterpreteerd met als uitkomst dat er in Nederland vrijwel geen natuurgebieden respectievelijk meetlocaties zijn vast te stellen die aan de eisen van de richtlijn voldoen. Natuurgebieden waarop de EU-norm voor stikstofoxiden (30 µg/m³) van toepassing is, liggen in het noorden van het land. In deze natuurgebieden is geen sprake van een overschrijding. Van het natuurareaal in het overig deel van Nederland werd in 2006 circa 50% van het totale oppervlak blootgesteld aan stikstofoxidenconcentraties hoger dan 30 µg/m³.

EU-norm voor blootstelling van natuur

De Europese Unie heeft voor de bescherming van natuur tegen langdurige blootstelling aan stikstofoxiden een grenswaarde vastgesteld voor de jaargemiddelde concentratie van stikstofoxiden. Deze grenswaarde van 30 µg/m³ is van toepassing op gebieden met een oppervlak van ten minste 1000 km² die op een afstand van minimaal 5 km van bebouwing, inrichtingen of autosnelwegen zijn gelegen (Besluit luchtkwaliteit; Staatsblad, 2001). In Nederland zijn dergelijke gebieden alleen in het noorden van het land te vinden.

Effecten van stikstofoxiden op de natuur

Nadelige effecten op de natuur zijn schade aan het blad door omzetting van stikstofoxiden in het bladvocht in stikstofverbindingen. Daarnaast vindt in de atmosfeer omzetting plaats van stikstofdioxide (NO₂) naar nitraat, waarmee een bijdrage wordt geleverd aan de verzuring en vermesting van bodem en oppervlaktewater.