Milieukosten per thema, 1990-2007

Milieukosten in de periode 1990-2007 meer dan verdubbeld

De totale milieukosten zijn sinds 1990 meer dan verdubbeld tot circa 13 miljard euro in 2007. Ruim een derde van de kostenstijging komt door de toename van de kosten voor het milieuthema Verwijdering, voornamelijk de kosten voor afvalbeheer. Dit komt door een toename in de hoeveelheid geproduceerd afval, maar ook door een verschuiving van het storten naar het (duurdere) verbranden en hergebruik van afval. Ook de kosten voor de thema's Verzuring en luchtkwaliteit en Klimaatverandering zijn fors toegenomen. Deze toename is het gevolg van inspanningen bij diverse doelgroepen om emissies die bijdragen aan deze thema's te reduceren.

Bijdragen milieuthema's aan milieukosten

Van de totale milieukosten wordt het grootste deel besteed aan de milieuthema's Verwijdering, Verspreiding en Verzuring en luchtkwaliteit. De kosten voor het thema Verwijdering (gemiddeld een derde van de totale jaarlijkse milieukosten) zijn met name die voor de inzameling en verwerking van afval en voor riolering. Voor het thema Verspreiding betreft het vooral kosten voor de zuivering van afvalwater. Ruim de helft van deze kosten betreffen maatregelen die worden genomen door verschillende actoren in de waterketen; ruim een kwart betreft maatregelen door de industrie en energiesector.
Ook het thema Verzuring en luchtkwaliteit heeft een aanzienlijk aandeel in de totale milieukosten (ruim 10%). Het gaat hier om kosten van maatregelen om emissies van SO₂, NO_x, NH₃, VOS en fijn stof terug te dringen. Deze kosten worden voornamelijk gemaakt door de industrie en energiesector en door verkeer en vervoer (gemiddeld ongeveer 55% en 35%).
Het aandeel van het thema Klimaatverandering in de totale milieukosten is de laatste jaren behoorlijk gegroeid. Dit is het gevolg van toenemende inspanningen (met name investeringen in energiebesparing en duurzame energie) om emissies van broeikasgassen te reduceren.

• Milieu-uitgaven per milieucompartiment en sector, 2013-2018

Methodiek

Milieukosten zijn de jaarlijkse kosten (kapitaalkosten en operationele kosten) van maatregelen, die in het kader van milieubeheer genomen worden. In de Methodiek Milieukosten (VROM, 1998) is vastgelegd wat tot de milieukosten wordt gerekend en hoe deze worden berekend. De kosten van maatregelen die een positief effect op het milieu hebben maar zichzelf binnen drie jaar terugverdienen, worden niet tot de milieukosten gerekend. Ook economische gevolgen van milieumaatregelen, bijvoorbeeld veranderingen in de afzet, behoren niet tot de milieukosten.
Conform de Methodiek Milieukosten wordt de rentevoet (waarmee de jaarlijkse kosten van het vermogensbeslag door investeringen worden berekend) bepaald op basis van de reële kapitaalmarktrente (Hanemaaijer en Dirkx, 2001). Met de kapitaalmarktrente varieert daarom ook de rentevoet in de tijd.
Heffingen en subsidies die betrekking hebben op milieu worden niet meegerekend in de milieukosten. Deze zogenaamde overdrachten zorgen echter wel voor een lastenverschuiving van actoren die milieukosten maken naar actoren die de heffing betalen of de subsidie verlenen. Zo maken afvalbeheerbedrijven kosten voor de inzameling en verwerking van afval, maar dragen burgers en bedrijven een groot deel van de lasten doordat zij reinigingsrechten betalen. En bedrijven maken kosten door te investeren in milieumaatregelen, maar de overheid draagt een deel van de lasten door diverse subsidieregelingen voor investeringen in milieumaatregelen.

• Fiscale faciliteiten op milieugebied, 1991-2007
• Opbrengst van milieuheffingen, 2001-2022