Milieukosten per thema, 1990-2005

Milieukosten in de periode 1990-2005 meer dan verdubbeld

De totale milieukosten zijn sinds 1990 meer dan verdubbeld tot ruim 13 miljard euro in 2005. Ruim een derde van de kostenstijging komt door toename van de kosten voor het milieuthema Verwijdering, voornamelijk de kosten voor afvalbeheer. Dit komt door een toename in de hoeveelheid geproduceerd afval, maar ook door een verschuiving van het storten naar het (duurdere) verbranden en hergebruik van afval. Ook de kosten voor de thema's Verzuring en luchtkwaliteit en Klimaatverandering zijn fors toegenomen. Deze toename is het gevolg van inspanningen bij diverse doelgroepen om emissies die bijdragen aan deze thema's te reduceren.

Bijdragen milieuthema's aan milieukosten

Van de totale milieukosten wordt het grootste deel besteed aan de milieuthema's Verwijdering, Verspreiding en Verzuring en luchtkwaliteit. Milieukosten voor het thema Verwijdering (gemiddeld 35% van de totale jaarlijkse milieukosten) zijn met name kosten voor de inzameling en verwerking van afval en voor riolering. Milieukosten voor het thema Verspreiding zijn met name kosten voor het zuiveren van afvalwater. Deze kosten worden voor het grootste deel gemaakt door de actoren in de waterketen (circa 60%) en in mindere mate door de industrie en energiesector (circa 30%).
Ook het thema Verzuring en luchtkwaliteit heeft een aanzienlijk aandeel in de totale milieukosten (circa 15%). Het gaat hier om kosten van maatregelen om emissies van SO₂, NO_x, NH₃, VOS en fijn stof terug te dringen. Deze kosten worden voornamelijk gemaakt door de industrie en energiesector en door verkeer en vervoer (gemiddeld ongeveer 50% resp. 35%).
Het aandeel van het thema Klimaatverandering in de totale milieukosten is de laatste jaren behoorlijk gegroeid. Dit is het gevolg van toenemende inspanningen (m.n. investeringen in energiebesparing en duurzame energie) om emissies van broeikasgassen te reduceren.

• Milieukosten per sector, 1990-2013

Methodiek

Milieukosten zijn de jaarlijkse kosten (kapitaalskosten en operationele kosten) van maatregelen, die in het kader van milieubeheer genomen worden. In de Methodiek Milieukosten (VROM, 1998) is vastgelegd wat tot milieukosten wordt gerekend en hoe deze worden berekend. De kosten van maatregelen, die een positief effect op het milieu hebben maar zichzelf binnen drie jaar terugverdienen, worden niet tot de milieukosten gerekend. Ook economische gevolgen door het invoeren van milieumaatregelen, bijvoorbeeld veranderingen in de afzet, behoren niet tot de milieukosten.
Conform de Methodiek Milieukosten wordt de rentevoet (waarmee de jaarlijkse kosten van het vermogensbeslag door investeringen worden berekend) bepaald op basis van de reële kapitaalmarktrente (Hanemaaijer en Dirkx, 2001). Met de kapitaalmarktrente varieert daarom ook de rentevoet in de tijd.
Heffingen en subsidies die betrekking hebben op milieu worden niet meegerekend in de milieukosten. Deze zogenaamde overdrachten zorgen echter wel voor een verschuiving van de lasten met betrekking tot milieu van actoren die milieukosten maken naar actoren die de heffing betalen of de subsidie verlenen. Zo maken afvalbeheerbedrijven kosten voor inzameling en verwerking van afval, maar dragen burgers en bedrijven een groot deel van de lasten doordat zij reinigingsrechten betalen. En bedrijven maken kosten door te investeren in milieumaatregelen, maar de overheid draagt een deel van de lasten door diverse subsidieregelingen met betrekking tot investeringen in milieumaatregelen.

• Fiscale faciliteiten op milieugebied, 1991-2007
• Opbrengst van milieuheffingen, 2001-2022