Intensiteit van de visserij op de Noordzee, 2002 - 2007

Beleid intensiteit visserij

De hoofddoelstelling van de Nota Ruimte voor de Noordzee luidt:'Behoud en ontwikkeling van internationale waarden van natuur en landschap door ruimtelijk-economische activiteiten in de Noordzee op duurzame wijze te ontwikkelen en op elkaar af te stemmen met inachtneming van de in de Noordzee aanwezige ecologische en landschappelijke waarden.

Zes Natura 2000-gebieden in de Noordzee

In de Nota Ruimte worden in de Noordzee vijf gebieden aangewezen die beschermd moeten worden vanwege hun bijzondere ecologische waarde: Doggersbank, Klaverbank, Centrale Oestergronden, Friese Front en Kustzee. In het Integraal Beheerplan Noordzee 2015 hebben vier van deze gebieden een vaste begrenzing gekregen (zie kaart). De Centrale Oestergronden en de Kustzee tussen Bergen en Hoek van Holland zijn niet aangewezen in het Integraal Beheerplan Noordzee 2015. Als Natura 2000-gebied zijn of worden aangemerkt: Doggersbank, Klaverbank, Noordzeekustzone, Voordelta en Vlakte van de Raan (alle Habitatrichtlijngebieden) en Friese Front (Vogelrichtlijngebied). De Voordelta is reeds aangewezen en een beheerplan is in werking getreden. De overige gebieden zitten in verschillende stadia van aanmelding, aanwijzing en ontwikkeling van een beheerplan. Voor de wel aangewezen gebieden moet het beschermingsregime nog vastgesteld worden. Hierdoor kan de druk op de natuur in deze gebieden in de toekomst afnemen.

Bodemvisserij als drukfactor

Een belangrijke drukfactor voor het ecosysteem van de Noordzee is de bodemvisserij waarbij kettingen door de bodem getrokken worden. Dit betreft zowel de visserij met boomkorren (op vis en garnaal) als de visserij met bordentuigen (op vis). Dit gaat ten koste van het bodemleven. Tegelijkertijd wordt een groot deel van de vangst direct na het aan boord halen van de netten weer overboord gegooid (discards). In 2004 bedroeg dit voor de boomkorvisserij gemiddeld 75% van de vangst (Van Leeuwen et al., 2008). Dit deel bestaat uit te kleine exemplaren van commerciële soorten vis, niet-commerciële soorten vis en bodemdieren. Het merendeel hiervan is bij het overboord gooien reeds dood en wordt door vogels opgegeten of komt weer op de bodem terecht. Hierdoor verandert de levensgemeenschap aan bodemdieren doordat aaseters in het voordeel zijn. Langlevende en zich langzaam voortplantende dieren als noordkromp (een schelpdier dat honderden jaren oud kan worden) en haaien en roggen zijn onder invloed van de visserijdruk sterk afgenomen in de Noordzee. Dit beïinvloedt de biodiversiteit negatief (zie indicator Biodiversiteit in de Noordzee).
De Nederlandse overheid heeft zich ten doel gesteld de visserij meer duurzaam te maken. Hierbij worden alternatieven ontwikkeld voor de boomkor, bijvoorbeeld de pulskor, waarbij vissen door elektriciteit uit de bodem worden opgeschrikt. Een en ander zal in relatie met het Gemeenschappelijk Visserijbeleid van de EU moeten plaatsvinden.

Ecologisch duurzame visserij

Naast een economisch duurzame visserij is het voor het ecosysteem in de Noordzee van groot belang dat de visserij in de toekomst ook ecologisch duurzaam wordt.
Uit onderzoek is gebleken dat gevoelige bodemdieren bij een bodembevissing van vaker dan eens in de 7 jaar sterk achteruitgaan. Voor de gebieden met een bijzondere ecologische waarde die als Natura 2000-gebied zijn of zullen worden aangewezen is het percentage oppervlakte dat ecologisch duurzaam bevist wordt berekend aan de hand van de gegevens van de visserij-intensiteit over de jaren 2001-2007. Het Friese Front wordt het sterkst bevist, hier is nog geen 1% van de bodem geschikt voor gevoelige bodemdieren. Het Natura 2000-gebied Noordzeekustzone wordt volgens de gegevens het minst sterk bevist, maar in de kustzone wordt intensief op garnalen gevist. In de visserijgegevens ontbreken de gegevens over de garnalenvisserij en over de Belgische en Duitse boomkorvissers.

Relevante doelstellingen Nota Ruimte

Uitvoeringsdoelstellingen:

• Bescherming gebiedsspecifieke waarden van de Noordzee.

Operationele doelstellingen:

• Versterking van de economische betekenis met behoud en ontwikkeling van internationale waarden van natuur en landschap Noordzee.

Algemene doelstellingen:

• Borging en ontwikkeling van belangrijke (inter)nationale ruimtelijke waarden.