Bonte vliegenvanger en klimaatverandering

U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.

Door warmere lentes van de laatste tijd raakt het broedgedrag van de bonte vliegenvanger ontregeld.

Bonte vliegenvangers missen mogelijk insektenpiek

Insectenetende vogels, waaronder de bonte vliegenvanger, moeten er voor zorgen dat hun jongen precies opgroeien in de periode dat er veel insecten zijn. Doordat de lentes warmer worden valt deze periode met veel insecten steeds vroeger in het jaar. De bonte vliegenvangers overwinteren in West-Afrika en merken pas bij aankomst in Nederland dat ze de insectenpieken dreigen te gaan missen. De vogels komen namelijk niet vroeger dan gebruikelijk terug. In een poging dat te compenseren beginnen de vrouwtjes sneller na aankomst te broeden dan vroeger. Inmiddels heeft de bonte vliegenvanger de gemiddelde legdatum al met 6 dagen vervroegd (zie de linker grafiek). Deze vervroeging vergt meer inspanning van de vrouwtjes, omdat ze minder tijd hebben om te herstellen van de tocht uit Afrika. Ook worden de insectenpieken mogelijk vaker gemist.

Aantallen broedparen stabiel

Ondanks de ontregeling van het broedgedrag zijn de aantallen van de bonte vliegenvanger in ons land stabiel (zie de rechter grafiek).

Bronnen

  • Both, C. en M. Visser (2001). Adjustment to climate change is constrained by arrival date in a long-distance migrant bird. Nature, 411: 296-298.
  • Both, C. (2002). Nemen bonte vliegenvangers Ficedula hypoleuca af door klimaatsverandering? Limosa, 75 (2): 73-78.
  • Majoor, F., R. Foppen, F. Willems en D. Zoetebier (2001). De waarde van het nestkaartenproject voor signalering en beleid. Intern Rapport SOVON. Beek-Ubbergen.
  • Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen & A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology. Vol. 148 suppl. 2. Dec 2007.
  • Van Strien A.J., W.F. Plantenga, L. Soldaat, C.A.M. Van Swaay & M.F. WallisDeVries. (2008, in press). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia.
  • Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38, 4135-4145.

Technische toelichting

Naam van het gegeven
Bonte vliegenvanger en klimaatverandering
Omschrijving
Ontwikkeling populatie en eilegdatum bonte vliegenvanger
Verantwoordelijk instituut
Centraal Bureau voor de Statistiek
Berekeningswijze
De legdatum is weergegeven als dagnummer van het jaar (dag 1 = 1 januari, etc.). De legdatum is de gemiddelde datum van alle gevonden legsels. De methode ten opzichte van de vorige versie van deze indicator is gewijzigd.De gegevens zijn ontleend aan het nestkastenproject en het landelijke meetnet broedvogels van het Netwerk Ecologische Monitoring. De indexcijfers betreffen het aantal broedparen. De stippen in het figuur zijn de meetwaarden. Door deze meetwaarden is met behulp van het programma TrendSpotter (Visser 2004) een flexibele trend berekend (de doorgetrokken lijn). Het gekleurde vlak geeft het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn aan.
Basistabel
zie tabblad figuurdata onder download figuurdata
Geografische verdeling
Nederland
Andere variabelen
geen
Verschijningsfrequentie
jaarlijks
Achtergrondliteratuur
Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen & A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology. Vol. 148 suppl. 2. Dec 2007.

Van Strien A.J., W.F. Plantenga, L. Soldaat, C.A.M. Van Swaay & M.F. WallisDeVries. (2008, in press). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia.

Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38, 4135-4145.
Opmerking
geen
Betrouwbaarheidscodering
Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.

Archief van deze indicator

Actuele versie
versie‎
10
Bekijk meer Bekijk minder
versie‎
06
versie‎
05
versie‎
03

Referentie van deze webpagina

CLO (2008). Bonte vliegenvanger en klimaatverandering (indicator 1116, versie 06, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.