Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2003
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Tussen 1986 en 2003 zijn de lozingen van stikstof en fosfor aanzienlijk gedaald. De ophoping van deze stoffen in het milieu weerspiegelt deze afname niet, omdat de ophoping in belangrijke mate wordt bepaald door neerslag en rivierafvoer.
| Aanvoer | |||||||
| 1986 | 1990 | 1995 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | |
| miljoen kg N | |||||||
| Totaal | 688 | 491 | 550 | 428 | 469 | 478 | 312 |
| Grensoverschrijdende rivieren | 540 | 362 | 425 | 312 | 354 | 372 | 242 |
| Lozingen 1) | |||||||
| industrie | 23 | 18 | 7 | 6 | 6 | 6 | 6 |
| huishoudens | 36 | 36 | 30 | 23 | 23 | 21 | 19 |
| landbouw 2) | 10 | 9 | 6 | 6 | 5 | 5 | 5 |
| Landbouwgrond 3) | 55 | 41 | 60 | 60 | 60 | 54 | 25 |
| Overige grond | 9 | 7 | 10 | 10 | 10 | 9 | 5 |
| Depositie 4) | 15 | 18 | 12 | 11 | 11 | 11 | 10 |
| miljoen kg P | |||||||
| Totaal | 77 | 45 | 35 | 27 | 21 | 35 | 23 |
| Grensoverschrijdende rivieren | 46 | 20 | 22 | 17 | 12 | 26 | 17 |
| Lozingen 1) | |||||||
| industrie | 15 | 16 | 4 | 2 | 1 | 1 | 1 |
| huishoudens | 11 | 4 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 |
| landbouw 2) | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Landbouwgrond 3) | 4,3 | 3,3 | 4,6 | 5,2 | 5,2 | 5,4 | 2,6 |
| Overige grond | 0,4 | 0,4 | 0,4 | 0,5 | 0,5 | 0,5 | 0,3 |
| Depositie | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| Bron: CBS. | CBS/MNC/sep05/0194 | ||||||
| 1) Exclusief lozingen op zee. 2) Directe emissies door het meemesten van sloten en lozingen in het spui- en drainagewater uit de glastuinbouw. 3) Modelberekeningen voor de werkelijke weerjaren (Emissieregistratie, 2005). 4) Gebaseerd op een zoetwateroppervlak van 0,39 miljoen ha en een gemiddelde natte en droge depositie van 26 kg N/ha in 2003. | |||||||
| Afvoer | |||||||
| 1986 | 1990 | 1995 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | |
| miljoen kg N | |||||||
| Totaal | 688 | 491 | 550 | 428 | 469 | 478 | 312 |
| Naar zee (via rivieren) | 550 | 343 | 551 | 339 | 360 | 408 | 202 |
| Baggerspecie | 7 | 6 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 |
| Accumulatie | 131 | 142 | -4 | 86 | 106 | 67 | 107 |
| miljoen kg P | |||||||
| Totaal | 77 | 45 | 35 | 27 | 21 | 35 | 23 |
| Naar zee | 42 | 23 | 32 | 18 | 13 | 28 | 11 |
| Baggerspecie | 6 | 5 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 |
| Accumulatie | 29 | 17 | 0 | 6 | 6 | 5 | 10 |
| Bron: CBS. | CBS/MNC/sep05/0194 | ||||||
Ontwikkeling lozingen op oppervlaktewater
Tussen 1986 en 2003 zijn de lozingen op het oppervlaktewater flink afgenomen: de lozing van stikstof met circa 55% en de lozing van fosfor met bijna 90%. Door saneringen bij diverse bedrijven en aanpassing van productieprocessen bedroeg de afname in de industrie voor stikstof circa 75% en voor fosfor ruim 90%. Bij de huishoudens is de daling, voor stikstof circa 45% en bij fosfor 80%, vooral het gevolg van aanpassingen bij rioolwaterzuiveringsinrichtingen voor stikstof- en fosfaatverwijdering en de invoering van fosfaatvrije wasmiddelen.
Toelichting ophoping (accumulatie)
Veranderingen in de emissie zijn niet altijd terug te zien in de accumulatie. De aan- en afvoer via rivieren wordt in belangrijke mate bepaald door het weer. De lage accumulatie in 1995 is bijvoorbeeld mede een gevolg van de vele regen en daardoor de hogere afvoer in 1995.
Beleidsdoel
Om aan de Europese Nitraatrichtlijn te kunnen voldoen, moet de uitspoeling van nutriënten uit de landbouw omlaag. Strengere wetgeving, onder meer via het mineralenaangiftesysteem (MINAS), moet de overschotten uit de landbouw verder terugdringen.
Bronnen
- CBS (2005). StatLine: Stikstof en fosfor in Nederland. CBS, Voorburg/Heerlen.
- Emissieregistratie (2005). Jaarcijfers 2003. MNP, Bilthoven; CBS, Voorburg; RIZA, Lelystad; EC-LNV, Den Haag; SenterNovem, Utrecht en TNO-MEP, Apeldoorn. http://www.emissieregistratie.nl.
- OSPAR Commission (2005). Annual report on riverine inputs and direct discharges to Convention waters during the year 2003 by the Netherlands. OSPAR, London.
Relevante informatie
- Meer informatie over mineralenoverschotten is te vinden in het artikel Mineralen in de landbouw 1990-2003* (CBS, 2005).
- Recente emissiecijfers en beschrijvingen van gehanteerde berekeningswijzen (meta-informatie) kunnen in detail bekeken worden op het Datawarehouse van de Emissieregistratie. Emissiecijfers zijn ook te vinden op StatLine van het CBS.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- -
- Omschrijving
- -
- Verantwoordelijk instituut
- -
- Berekeningswijze
- -
- Basistabel
- -
- Geografische verdeling
- -
- Verschijningsfrequentie
- -
- Opmerking
- De uit- en afspoeling van stikstof en fosfor uit landbouwgronden berekend volgens het model STONE (Emissieregistratie, 2005).Zie ook de meta-informatie van het Datawarehouse-Emissieregistratie, voor achtergronden van de berekening.
- Betrouwbaarheidscodering
- -
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2005). Stikstof- en fosforbalans van zoet oppervlaktewater, 1986-2003 (indicator 0194, versie 06, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.