Milieudruk thema Verzuring: inleiding

Effecten van verzurende stoffen

Zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak en hun atmosferische omzettingsproducten (samen aangeduid met respectievelijk SO_x, NO_y en NH_X) dragen bij aan de verzuring. De depositie van de stikstofverbindingen (NO_y en NH_X) heeft tevens een vermestende (eutrofiërende) werking. De directe blootstelling aan zwaveldioxide, stikstofdioxide, vluchtige organische stoffen, fijn stof en ozon kan ook leiden tot gezondheidsschade bij mensen en tot schade aan materialen en ecosystemen.

Toelichting verzuringsprocessen

De actuele verzuring in bodem en water hangt af van een aantal processen en van de opname van de stoffen door planten. Ammoniak is bijvoorbeeld in de atmosfeer een base. Daar wordt ammoniak bij aanwezigheid van zuren omgezet in ammonium. Het neutraliseert daarbij de zuren die in de lucht uit zwavel- en stikstofoxiden zijn ontstaan. Eenmaal in de bodem wordt ammonium opgenomen door planten, gebonden aan organisch stof (immobilisatie) of omgezet in nitraat (nitrificatie). Bij de omzetting naar nitraat wordt zuur gevormd. Als planten rechtstreeks ammonium opnemen wordt door de plant zuur uitgescheiden om de ionenbalans neutraal te houden. Om dezelfde reden wordt bij opname van nitraat door de plant zuur opgenomen. Kortom: ammonium (en ammoniak) en nitraat werken niet verzurend als ze geheel door de plant worden opgenomen. Pas als er sprake is van een zodanige overmaat aan nitraat dat de plant dit niet meer opneemt, treedt verzuring van de bodem op.

Definitie potentieel zuur en ammoniak

Potentieel zuur is gedefinieerd als de maximale verzuring die zwaveldioxide, stikstofoxiden en ammoniak in bodem en water teweeg kunnen brengen. Het vermogen van een stof om verzurend te werken wordt uitgedrukt in zuurequivalenten per hectare (z-eq/ha), die gelijk zijn aan de hoeveelheden H⁺ (in mol zuur/ha) die kunnen ontstaan in bodem of water. Hierbij geldt: 1 mol zwaveldioxide levert 2 mol zuur, 1 mol stikstofoxide 1 mol zuur en 1 mol ammoniak 1 mol zuur.