Bundeling wonen in nationale bundelingsgebieden, 2000-2017

Bundeling wonen

In de Nota Ruimte zijn nationale bundelingsgebieden voor verstedelijking aangewezen. Het doel daarbij was dat bij nieuwe stedelijke ontwikkelingen het aandeel verstedelijking binnen deze bundelingsgebieden ten minste gelijk zou blijven. De motivatie was dat hiermee de reeds gedane investeringen in netwerken en voorzieningen duurzaam en adequaat worden benut, en de economische potenties en agglomeratievoordelen behouden. Dit bood tegelijkertijd kansen voor behoud van variatie tussen stad en land en voor ontwikkeling van culturele en landschappelijke waarden. Dit doel is losgelaten met de inwerkingtreding van de Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (SVIR). Op verzoek van de toenmalige minister van IenM is het PBL de ontwikkeling van het aandeel wonen binnen bundelingsgebieden blijven monitoren.
Sinds 2000 was er geen grote verandering van het aandeel woningen en inwoners binnen nationale bundelingsgebieden. In 2017 bevond iets meer dan de helft van de woningen (54,6 procent) en inwoners (53,2 procent) zich binnen de nationale bundelingsgebieden. Tussen 2000 en 2014 is het aandeel woningen binnen bundelingsgebied met 0,2 en het aandeel inwoners met 1,2 procentpunt toegenomen. Ook in de meest recente analyseperiode (2014 tot 2017) was er een lichte toename: het aandeel woningen nam met 0,1 procentpunt toe en het aandeel inwoners met 0,3 procentpunt.

Bundeling wonen per provincie

Het aandeel woningen en inwoners binnen nationaal bundelingsgebied verschilt per provincie. Van zo'n 80 procent in Zuid-Holland tot 15 procent in Drenthe. In de provincies Friesland en Zeeland zijn geen nationale bundelingsgebieden verstedelijking aangewezen. Vooral in de randstad-provincies (Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht en Flevoland) en in Noord-Brabant was er tussen 2000 en 2017 een grote toename van woningen en inwoners binnen bundelingsgebied. In de provincies Overijssel en Gelderland was er veel uitbreiding buiten bundelingsgebied. In Limburg was tussen 2002 en 2016 sprake van een afname van het aantal inwoners. Deze afname was groter binnen bundelingsgebied dan daarbuiten. In de provincie Groningen was er een afname van inwoners buiten het bundelingsgebied. Tussen 2000 en 2017 is alleen in de provincies Overijssel en Limburg het aandeel wonen binnen bundelingsgebied noemenswaardig afgenomen. Deze afname bedroeg ongeveer 1 procentpunt voor zowel woningen als inwoners. De bundelingsgebieden in deze provincies liggen in regio's waar de bevolking krimpt (Zuid-Limburg) of minder sterk groeit dan in de rest van de provincie (Twente).

Beleidsdoelstellingen Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte

De toenmalige minister van IenM heeft indertijd aan de Tweede Kamer toegezegd ook de doelen uit de Nota Ruimte die in de SVIR zijn losgelaten, te blijven monitoren. Het gaat hierbij om beleid waarvan de minister tijdens de Kamerbehandeling van de ontwerp-Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte expliciet heeft aangegeven dat het niet is gedecentraliseerd, maar is 'losgelaten'. Het beleid is niet expliciet overgedragen aan de decentrale overheden, daardoor staat het hen vrij dit beleid te continueren dan wel te wijzigen of te beëindigen.
Het betreft hier dan ook nadrukkelijk een indicator van losgelaten rijksbeleid, en niet van beleid van andere overheden. Voor het monitoren van dit losgelaten rijksbeleid is gebruik gemaakt van bestaande indicatoren uit de voormalige Monitor Nota Ruimte die, vaak in gewijzigde vorm, zijn geactualiseerd. Het gaat om indicatoren op het gebied van verstedelijking (bundeling en verdichting) en open ruimte en landschap (ruimtelijke ontwikkelingen in Rijksbufferzones en Nationale Landschappen).