Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2013
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
Bij libellen is in de periode 1999-2011 sprake van vervroeging van de vliegtijd. In 2013 was de vliegperiode weer hetzelfde als 1999, als gevolg van een koud voorjaar.
Ontwikkeling vliegtijd libellen
Tot een paar jaar geleden was bij libellen sprake van een significante vervroeging van de vliegtijd als gevolg van het warmer worden van het voorjaar. De temperatuur in het voorjaar bepaalt sterk de opwarming van het water waarin de libellen zich ontwikkelen voordat ze uitkomen en gaan vliegen. De koude lente van 2013 zorgde ervoor dat de vliegperiode in dat jaar weer even laat was als in de beginperiode van de tijdreeks. Door deze koude en late lente is statistische gezien zelfs geen sprake meer van een significante vervroeging over de gehele periode.
Bronnen
- Dingemanse, N.J. en V.J. Kalkman (2008). Changing temperature regimes have advanced the phenology of Odonata in the Netherlands. Ecological Entomology. doi:10.1111/j.1365-2311.2007.00982.x
- Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen en A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology 148 suppl. 2: 351-357.
- Strien A.J. van, W.F. Plantenga, L.L. Soldaat, C.A.M. van Swaay en M.F. WallisDeVries (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia 156 (1): 227-235.
- Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38: 4135-4145.
- Swaay, C.A.M. van, T. Termaat en C.L. Plate (2011). Handleiding Landelijke Meetnetten Vlinders en Libellen. Rapport VS2011.001. De Vlinderstichting, Wageningen & Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag.
Relevante informatie
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Vervroeging vliegtijd libellen
- Omschrijving
- Ontwikkeling van de vliegtijd (dag van het jaar) van libellen
- Verantwoordelijk instituut
- Centraal Bureau voor de Statistiek
- Berekeningswijze
- De gegevens zijn afkomstig van het NEM-meetnet libellen.De graadmeter voor de vervroeging van de vliegperiode van de libellen is gebaseerd op 52 soorten. Soorten waarvoor de basisdata ontbreken van vijf of meer jaar zijn niet in de graadmeter opgenomen. Van iedere libellensoort is voor elk jaar in de periode 1999-2013 bepaald op welk dagnummer (1 januari = dag 1, etc.) de eerste 10% (= eerste deciel) van de libellen is waargenomen.De stippen in de figuur zijn de gemiddelde eerste-deciel-dagnummers per jaar voor deze 52 soorten. Door deze dagnummers is met behulp van het programma TrendSpotter (Visser, 2004) een flexibele trend berekend (zie de doorgetrokken lijn). Het gekleurde vlak geeft het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn aan.
- Basistabel
- De eerste-deciel-dagnummers van de afzonderlijke soorten staan onder 'download figuurdata' (tabblad 'afzonderlijke soorten').
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- Jaarlijks
- Achtergrondliteratuur
- Soldaat L., H. Visser, M. van Roomen en A. van Strien (2007). Smoothing and trend detection in waterbird monitoring data using Structural Time-Series Analysis and the Kalman filter. Journal of Ornithology 148 suppl. 2: 351-357. Strien A.J. van, W.F. Plantenga, L.L. Soldaat, C.A.M. van Swaay en M.F. WallisDeVries. (2008). Bias in phenology assessments based on first appearance data of butterflies. Oecologia 156 (1): 227-235.Visser, H. (2004). Estimation and detection of flexible trends. Atm. Environment 38: 4135-4145.Swaay, C.A.M. van, T. Termaat en C.L. Plate (2011). Handleiding Landelijke Meetnetten Vlinders en Libellen. Rapport VS2011.001. De Vlinderstichting, Wageningen & Centraal Bureau voor de Statistiek, Den Haag.
- Betrouwbaarheidscodering
- C. Schatting, gebaseerd op een groot aantal (accurate) metingen; de representativiteit is grotendeels gewaarborgd.
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2014). Vervroeging vliegtijd libellen, 1999-2013 (indicator 1480, versie 06, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.