Ruimte voor oppervlaktewater in nieuwbouwwijken, 1996 - 2003
U bekijkt op dit moment een archiefversie van een afgesloten indicator. De actuele indicatorversie met de reden voor het afsluiten, kunt u via deze link bekijken.
In de periode 1996-2003 werd het richtgetal van minimaal 10% oppervlaktewater in nieuwbouwwijken, dat door veel waterschappen wordt gehanteerd, in de meeste gemeenten niet gehaald.
Ruimte voor water
Ter voorkoming van (grond)wateroverlast, ter beperking van wateraanvoer, ter vergroting van de voorraadberging en ter vermindering van de verdroging wordt de ruimte zodanig bestemd, ingericht en gebruikt dat water beter vast wordt gehouden. Als dat niet voldoende is worden maatregelen genomen om water te bergen. Hiervoor wordt het areaal oppervlaktewater al of niet tijdelijk, vergroot en zo nodig het peilbeheer aangepast. Pas in laatste instantie wordt zo nodig water af- of aangevoerd. Deze prioriteitenvolgorde (vasthouden - bergen - afvoeren) wordt aangeduid als de drietrapsstrategie waterkwantiteit'. (VROM, 2004). Deze strategie is overgenomen uit Waterbeleid 21e eeuw (V&W, 2000), waarin gekozen werd voor 'ruimte voor water' als belangrijk uitgangspunt voor het toekomstige waterbeheer. De trits vasthouden - bergen - afvoeren vormt de uitwerking van meer ruimte voor water. Het is een reeks van afnemende duurzaamheid en toenemende mate van afwenteling. Vasthouden en bergen vereisen meer ruimte dan afvoeren, maar wateroverlast- of watertekortproblemen, elders of later, worden voorkomen (Kragt et al., 2005).
Oppervlaktewater in nieuwbouwwijken
De Nota Ruimte geeft onvoldoende aanwijzingen, in de vorm van hoeveelheden vast te houden of te bergen water, om effecten van de doelstelling te kunnen meten. De indicator geeft aan of er in nieuwbouwwijken voldoende berging in het oppervlaktewater mogelijk is ter voorkoming van wateroverlast in stedelijk gebied. Waterschappen hanteren vaak voor nieuwbouw- en herstructureringswijken een richtgetal van minimaal 10% oppervlaktewater (zie tabel , link). Dit richtgetal wordt ook voor deze indicator gebruikt. In 2004 was in bebouwd gebied gemiddeld 1,5% open water aanwezig, waarbij het aandeel in laag-Nederland hoger was (2%) dan in hoog-Nederland (1%). In de nieuwbouwlocaties die tussen 1996 en 2003 zijn gebouwd, is meer open water aanwezig: gemiddeld 5% in laag-Nederland en 2% in hoog-Nederland. Er is weinig verschil te zien tussen de perioden 1996-2000 en 2000-2003.
Meeste nieuwbouwwijken halen richtgetal waterberging niet
Het richtgetal van minimaal 10% open water werd in de meeste nieuwbouwwijken niet gehaald. Gemeenten met een aandeel hoger dan 10% liggen voornamelijk in de veenweidegebieden en droogmakerijen van Noord- en Zuid-Holland, Flevoland en Friesland. Overigens speelt het probleem van waterberging in alle stedelijke gebieden en niet alleen in laag-Nederland, maar 'met name in diepe polders leidt verstedelijking en uitbreiding van infrastructuur tot afwenteling van de wateropgave naar andere gebieden' (VROM et al., 2007). Bovendien is de meeste verstedelijking in laag-Nederland te vinden.
Relevante doelstellingen Nota Ruimte
Operationele doelstellingen:
- Afstemmen verstedelijking en economische activiteiten met de waterhuishouding; voorkoming van wateroverlast en watertekorten
Algemene doelstellingen:
- Krachtige steden; vitaal platteland; borging en ontwikkeling van belangrijke (inter)nationale ruimtelijke waarden; borging van veiligheid
Bronnen
- Kragt F.J. , F.W. van Gaalen, G.P. Beugelink en W. Ligtvoet (2005). Afwenteling en blauwe knooppunten: sleutel tot duurzaam waterbeleid; Evaluatie deelstroomgebiedsvisies, deelrapport 2. MNP-rapport 500023003/2005, 2005.
- Stolwijk H., N. Pieterse en P. van Puijenbroek (2006). Waterveiligheid en wateroverlast. Achtergrondrapport Welvaart en Leefomgeving. Centraal Planbureau, Ruimtelijk Planbureau en Milieu- en Natuurplanbureau, 2006.
- V&W (2000). Anders omgaan met water; waterbeleid in de 21e eeuw. Ministerie van Verkeer en Waterstaat, december 2000.
- VROM (2004). Nota Ruimte; ruimte voor ontwikkeling. Ministeries van Volkshuisvesting, Ruimtelijk Ordening en Milieubeheer (VROM), Landbouw, Natuurbeheer en Visserij (LNV), Verkeer en Waterstaat (V&W) en Economische Zaken (EZ). Vastgesteld in de Ministerraad d.d. 23 april 2004.
- VROM et al. (2007). Maak ruimte voor klimaat! Nationale adaptatiestrategie - concept. Beleidsnotitie ministeries van VROM, V&W, LNV, EZ, IPO, VNG, Unie van Waterschappen. 30 maart 2007.
- WVE et al. (2004). Waterberging in de stad; Een opgave met kansen voor gemeenten, projectontwikkelaars en waterschap. DHV Ruimte en Mobiliteit, Provincie Gelderland, Provincie Utrecht en Waterschap Vallei & Eem. November 2004.
Technische toelichting
- Naam van het gegeven
- Ruimte voor oppervlaktewater in nieuwbouwwijken
- Omschrijving
- Aandeel oppervlaktewater in nieuwbouwwijken.
- Verantwoordelijk instituut
- PBL
- Berekeningswijze
- De nieuwbouwwijken zijn geselecteerd uit het CBS-bestand Bodemgebruik. De daaruit berekende oppervlaktes aan nieuwbouw zijn gebufferd met 100 meter, omdat het vaak voorkomt dat water net buiten de bouwvlakken ligt (vijvers, singels) en dan niet meegenomen wordt in de bebouwing. Voor de bepaling van de hoeveelheid oppervlaktewater per nieuwbouwwijk is uitgegaan van het VIRIS-bestand 2005 van Alterra. Dit bestand is opgebouwd uit de meest recente opnamen waarbij de jongste uit 2005 stammen en de oudste opnamen maximaal zes jaar ouder zijn. Hieruit zijn de volgende lagen geselecteerd:Vlkkwat, lynwat03, lynwat36 (WAT_VIRIS05 = lynwat03 + lynwat36 + vlkkwat)
- Basistabel
- -
- Geografische verdeling
- Nederland
- Verschijningsfrequentie
- -
- Betrouwbaarheidscodering
- -
Archief van deze indicator
Bekijk meer Bekijk minder
Referentie van deze webpagina
CLO (2009). Ruimte voor oppervlaktewater in nieuwbouwwijken, 1996 - 2003 (indicator 2039, versie 02, ), www.clo.nl. Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), Den Haag; PBL Planbureau voor de Leefomgeving, Den Haag; RIVM Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu, Bilthoven; en Wageningen University and Research, Wageningen.