Milieugevaarlijke stoffen: beleid

Nederlands stoffenbeleid

Het Nederlandse stoffenbeleid beoogt een zodanig gebruik van stoffen dat mens en milieu geen of verwaarloosbare gevaren en risico's lopen in alle fasen van de levenscyclus: van grondstof tot halffabricaat, van consumentenproduct tot afvalverwerking. Ook moeten de risico's voor veiligheid en gezondheid bij een beroepsmatig gebruik van stoffen worden geminimaliseerd. Het Nederlandse beleid met betrekking tot het verantwoord omgaan met stoffen is beschreven in de uitvoeringswet REACH.

Reach

REACH is een nieuwe Europese verordening voor chemische stoffen. De afkorting staat voor Registratie, Evaluatie en Autorisatie van CHemische stoffen. De Europese REACH-verordening heeft als doel de risico's van tienduizenden chemische stoffen te kennen, te prioriteren en zo nodig risicoreducerende maatregelen te nemen. Op 18 december 2006 heeft de Europese Ministerraad de Europese herziening van de stoffenregelgeving, REACH, definitief vastgesteld. Deze nieuwe regelgeving is op 1 juni 2007 in werking getreden (uitvoeringswet REACH).
De meest ingrijpende wijziging van deze nieuwe stoffenwetgeving ten opzichte van de huidige, is dat nu het bedrijfsleven de verantwoordelijkheid draagt voor een veilige productie en gebruik van chemische stoffen. De registratieverplichting, voor producenten en importeurs (> 1 ton volume), speelt daarin een centrale rol. Een registratiedossier moet gegevens bevatten over de stofeigenschappen en moet garanderen dat de stof veilig gebruikt kan worden in de hele keten van productie/import tot eindgebruiker. Hoe hoger het productie- of importvolume, des te meer informatie over de stoffen er vereist is.
De uitvoeringswet REACH vervangt de komende jaren stapsgewijs de Wet Milieugevaarlijke stoffen (WMS). Daarnaast zal de Wet milieubeheer (WM) worden uitgebreid met een hoofdstuk over stoffen en producten.

Prioritaire stoffen

Naast de REACH-regelgeving en de WMS heeft de Nederlandse overheid ook milieubeleid voor prioritaire stoffen. Prioritaire stoffen zijn (milieu-)gevaarlijke stoffen die op de Nederlandse prioritaire stoffenlijst zijn geplaatst. Deze stoffen zijn geselecteerd omdat ze vanwege hun gevaarseigenschappen, emissies en/of mate van voorkomen in het milieu een meer dan verwaarloosbaar risico voor mens en/of milieu met zich meebrengen of in het nabije verleden meebrachten. In het eerste Nationaal Milieubeleidsplan uit 1989 is een lijst van 50 prioritaire stoffen opgesteld. De overheid streeft voor deze stoffen naar een duurzame situatie in 2010, waarin de streefwaarde voor de kwaliteit van bodem, water, lucht en leefomgeving is gerealiseerd en kan blijven gehandhaafd. Als tussendoelstelling gold dat in 2000 het maximaal toelaatbaar risiconiveau (MTR) moest zijn bereikt. Om de streefwaarde voor de kwaliteit van het milieu binnen bereik te brengen, voert de overheid het verspreidingsbeleid langs twee lijnen: brongericht en effectgericht:

• Brongericht beleid
  Het brongerichte beleid richt zich op het vermijden van de verspreiding van milieugevaarlijke stoffen. Strategieën zijn de reductie van de emissies van deze stoffen of de zuivering van afvalwater, voordat het afvalwater in het oppervlaktewater wordt geloosd.
• Effectgericht beleid
  Als er al sprake is van verontreiniging, dan kan met effectgerichte maatregelen de risico's voor mens en natuur worden verminderd. Voorbeelden van effectgerichte maatregelen zijn het schoonmaken van verontreinigde bodems en baggerspecie. Deze maatregelen grijpen direct aan op de kwaliteit van water, bodem en lucht.

De oorspronkelijke lijst van 50 prioritaire stoffen is vanaf 2004 uitgebreid met stoffen die op één of meer internationale stoffenlijsten staan en die op basis van hun stofeigenschappen reden zijn voor zeer ernstige zorg. Tevens zijn aan de lijst enkele nieuwe stoffen toegevoegd waarvoor internationale afspraken zijn gemaakt die door Nederland moeten worden geïmplementeerd.

• Nederlandse prioritaire stoffenlijst april 2007
• Voortgangsrapportage milieubeleid voor Nederlandse prioritaire stoffen
• Factsheets prioritaire stoffen

Europese Kaderrichtlijn water

In 2000 is de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW) in werking getreden. De Kaderrichtlijn stelt als een van de doelen het halen van een 'goede chemische toestand in 2015'. Voor de prioritaire en prioritaire gevaarlijke stoffen, in totaal 33 stoffen en stofgroepen, heeft de Europese Commissie een eerste voorstel voor normstelling afgegeven. Maatregelen ter voorkoming van emissies zullen hierop worden afgestemd.

• Europese Kaderrichtlijn Water